©️https://www.eff.org
Επιτήρηση, όπως λέμε “παιδική ασφάλεια στο Διαδίκτυο”
Στις 26/11/2025, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ακολουθώντας την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, ψήφισε υπέρ της ψηφιακής ταυτοποίησης για τη διαδικτυακή δραστηριότητα, εγκρίνοντας ένα μη δεσμευτικό ψήφισμα που προωθεί κανόνες επαλήθευσης ηλικίας σε επίπεδο ΕΕ για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τις πλατφόρμες βίντεο και τα chatbots τεχνητής νοημοσύνης.
Σύμφωνα με την πρόταση, κάθε χρήστης θα πρέπει να αυτοπροσδιορίζεται τουλάχιστον μία φορά κάθε τρεις μήνες για να συνεχίσει να χρησιμοποιεί μεγάλες πλατφόρμες. Δε θα επιτρέπεται καθολικά η πρόσβαση στα παιδιά κάτω των 13 ετών και θα απαιτείται η γονική έγκριση για τις ηλικίες μεταξύ 13 και 16. Το Κοινοβούλιο ζήτησε επίσης απαγορεύσεις στα χαρακτηριστικά σχεδιασμού που περιγράφονται ως εθιστικά ή χειριστικά. Η πρόταση τελικά υπερψηφίστηκε με 483 ψήφους υπέρ, 92 κατά και 86 αποχές.
Η πρώτη αντίδραση όσων παρακολούθησαν αυτές τις εξελίξεις ίσως είναι θετική, έχοντας επίγνωση των κινδύνων της έκθεσης των παιδιών μας στις υφιστάμενες πλατφόρμες. Όμως στο όνομα της προστασίας των νέων από τους κινδύνους της έκθεσής τους στις εφαρμογές του διαδικτύου, πολλοί νομοθέτες έχουν προτείνει μέτρα όπως η παρακολούθηση συνομιλιών ή ο αποκλεισμός τους από τους διαδικτυακούς χώρους συνολικά. Η επαλήθευση της ηλικίας συνεχίζει να κερδίζει δημοτικότητα σε αυτή τη συζήτηση μαζί με το ευρύτερο αφήγημα ότι οι νέοι πρέπει να υπομένουν επεμβατικά και παρεμβατικά μέτρα για να προστατεύονται στο διαδίκτυο.
Ο ψηφιακός κόσμος μπορεί να γίνει πραγματικά ασφαλέστερος για όλες/-ους μόνο αν αντιμετωπιστούν τα βαθύτερα αίτια των σημερινών του προβλημάτων. Ο ηλικιακός αποκλεισμός δεν αγγίζει αυτά τα αίτια καθώς δε συγκρούεται με τον πυρήνα του καπιταλισμού της πλατφόρμας: Το επιχειρηματικό μοντέλο που βασίζεται στη μαζική συλλογή δεδομένων, στην εμπορευματοποίηση του προφίλ και στη μεγιστοποίηση του χρόνου παραμονής των χρηστών. Ούτε αμφισβητεί τις επιβλαβείς πρακτικές που το συνοδεύουν, όπως ο αλγοριθμικός εθιστικός σχεδιασμός, η στοχευμένη χειραγώγηση και η συστηματική έκθεση των χρηστών σε περιεχόμενο που παράγει κέρδος εις βάρος της ψυχικής τους υγείας. Αντίθετα, μεταθέτει την ευθύνη από τις εταιρείες ατομικά στους νεαρούς χρήστες και στους γονείς τους.
Επιπλέον, ακόμη και η προτεινόμενη εφαρμογή προσωρινής επαλήθευσης ηλικίας της ΕΕ και το eID Wallet, που εξακολουθεί να βρίσκεται υπό ανάπτυξη, δε διαθέτει επαρκείς εγγυήσεις προστασίας της ιδιωτικότητας. Μόλις διατεθεί μαζικά, θα χρειαστεί πολύ περισσότερη ρυθμιστική εποπτεία και έλεγχος για να διασφαλιστεί ότι δεν ανοίγει την πόρτα σε διάχυτη μαζική παρακολούθηση. Ούτως ή άλλως, και αυτό το μέτρο, όπως και το περίφημο chat control, που αν τελικά ψηφιστεί, θα επιτρέπει σε κρατικές υπηρεσίες να παρακολουθούν ιδιωτικές κρυπτογραφημένες συνομιλίες, καλλιεργεί την κουλτούρα ελέγχου και επιτήρησης, σε αντίθετη κατεύθυνση από αυτή της ελευθερίας και της δημοκρατίας.
Δεν είναι τυχαίο που η Επιτροπή του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού αντιτίθεται στους προτεινόμενους περιορισμούς και τονίζει ότι τα παιδιά χρειάζονται και αξίζουν διαδικτυακούς χώρους, όπου μπορούν να συναντήσουν άλλους, να βρουν άνεση και ασφάλεια, να αντιμετωπίσουν και να ανταλλάξουν τις ιδέες τους, να οικοδομήσουν σχέσεις, να μάθουν και να παίξουν. Εξάλλου, δεδομένων των πιθανών συνεπειών που θα έχουν οι ηλικιακοί περιορισμοί στη ζωή των νέων, είναι πολύ πιθανό οι έφηβες και έφηβοι να βρουν τρόπους να τους παρακάμψουν εντελώς με το αντίθετο τελικά αποτέλεσμα, αυτό της μέγιστης έκθεσης στις αρνητικές επιδράσεις του διαδικτύου.
Για να αντιμετωπίσουμε καλύτερα τις ανάγκες των παιδιών, με σεβασμό παράλληλα στα δικαιώματά τους, χρειαζόμαστε πιο αποτελεσματικά μέτρα:
- Δέσμη μεταρρυθμίσεων – ρήξεων με τον καπιταλισμό της πλατφόρμας και της παρακολούθησης για έναν διαδικτυακό κόσμο ασφαλέστερο για όλες/-ους
- Δημόσιες και ανεξάρτητες αρχές ελέγχου της εφαρμογής των υφιστάμενων κανόνων
- Καμία απορρύθμιση των ήδη ελλιπών υφιστάμενων νόμων
- Ισχυρή υποστήριξη και ενδυνάμωση των γονέων, κηδεμόνων, εκπαιδευτικών και άλλων ώστε να καθοδηγούν με τη σειρά τους τις νέες και τους νέους στην πλοήγηση στον διαδικτυακό κόσμο.