Μιλώντας ως Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος της Νέας Αριστεράς στο Σ/Ν για την Ίδρυση Ελληνικού Εργοστασίου Τεχνητής Νοημοσύνης και τη συνεποπτεία της πρ. ΗΔΙΚΑ ΑΕ από το Υπουργείο Υγείας, η Θεανώ Φωτίου τόνισε:
Το νομοσχέδιο αφορά δύο φορείς ψηφιακότητας και τεχνητής νοημοσύνης που, ενώ σχετίζονται άμεσα με ζητήματα προστασίας προσωπικών δεδομένων, διαφάνειας και δημοκρατικού ελέγχου, ορίζεται να λειτουργούν ως αμιγώς ιδιωτικοί φορείς.
Η πρώτη εταιρεία «ΦΑΡΟΣ ΑΙ FACTORY» είναι θυγατρική του Υπερταμείου (70% του μετοχικού κεφαλαίου έναντι 30% στο Υπ. Ψηφιακής Διακυβέρνησης). Δεν πρόκειται για εργοστάσιο παραγωγής Τεχνητής Νοημοσύνης, αφού δεν διαθέτει τα μέσα, αλλά για μια ανώνυμη εταιρεία-μεσάζοντα στην εμπορική εκμετάλλευση προϊόντων Τεχνητής νοημοσύνης τρίτων. Κυρίως του Εθνικού Δικτύου Υποδομών Τεχνολογίας και Έρευνας, πρ. δημόσιου φορέα που η κυβέρνηση μετέτρεψε σε Α.Ε. πλήρως ελεγχόμενη από την ίδια, το οποίο θα έχει τον υπό κατασκευή υπερυπολογιστή ΔΑΙΔΑΛΟ.
Η «ΦΑΡΟΣ AI FACTORY Α.Ε.» χαρακτηρίζεται από: α) Σύγκρουση δημοσίου συμφέροντος και ιδιωτικών εμπορικών δραστηριοτήτων υπέρ των δεύτερων, με παράκαμψη του νόμου περί δημοσίων προμηθειών. β) Διοίκηση και καθεστώς ιδιοκτησίας πλήρως ελεγχόμενα από την κυβέρνηση γ) Έλλειψη δημόσιου ελέγχου, λογοδοσίας και διαφάνειας στη διαχείριση ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων και πνευματικών δικαιωμάτων δημιουργών και δ) Υπερεκμετάλλευση εργαζομένων χωρίς εκπροσώπησή τους στο ΔΣ.
Η κυβέρνηση ελέγχει, έτσι, απόλυτα όλον τον τομέα της τεχνολογίας και της έρευνας. Η Γενική Συνέλευση της ΦΑΡΟΣ AI FACTORY είναι τα δύο Υπουργεία Η αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου γίνεται με απόφαση της ΓΣ, δηλαδή του υπερισχύοντος Υπερταμείου. Το ΔΣ διορίζεται από τους Υπουργούς. Τεράστια κενά υπάρχουν ως προς τον έλεγχο της χρήσης προσωπικών δεδομένων, την ανοικτότητα των συστημάτων ΤΝ (αλγόριθμοι, δεδομένα, διαδικασίες εκπαίδευσης, λογισμικό), τις άδειες για τα γλωσσικά μοντέλα και τη συμμετοχή των δημιουργών λόγου, έργου και εικόνας.
Ίδια είναι η λογική της αλλαγής νομικού καθεστώτος της ΗΔΙΚΑ Α.Ε. σε Μονοπρόσωπη Α.Ε. συν-εποπτευόμενη από τον Υπουργό Υγείας, για διασυνοριακή εμπορική ανταλλαγή δεδομένων υγείας και ασφάλισης για δευτερογενή χρήση. Και εδώ η Γενική Συνέλευση είναι τρία Υπουργεία, το ΔΣ διορίζεται για 6 χρόνια, από τους Υπουργούς, ενώ ψέμα ήταν η διαβεβαίωση του Υπουργού Ψηφιακής Διακυβέρνησης του αρχικού φορέα ότι θα επαναφέρει εκπρόσωπο εργαζομένων στο Δ.Σ. Υπουργών. Καμία διασφάλιση δεν υπάρχει στο Σ/Ν για τα προσωπικά δεδομένα υγείας εκατομμυρίων ασθενών.
Η βουλεύτρια στάθηκε στο σημείο αυτό ειδικά στα σκάνδαλα με τα προσωπικά δεδομένα, όπως των παρακολουθήσεων, του predator, των φοιτητών του Ανοικτού Πανεπιστημίου και των γονιών και παιδιών του προγράμματος των Βρεφονηπιακών Σταθμών. Αλλά κυρίως στην πρώτη απόφαση κατά του Δημοσίου για αποζημίωση στο σκάνδαλο διάθεσης προσωπικών δεδομένων ψηφοφόρων στην υποψήφια Ευρωβουλευτή της ΝΔ κα Ασημακοπούλου. Το Δημόσιο, δηλαδή ο Ελληνικός λαός, καλείται να καταβάλλει αποζημιώσεις εκατομμυρίων γι αυτή τη «διαρροή» από το Gov.gr
Και κατέληξε ότι η Νέα Αριστερά καταψηφίζει το νομοσχέδιο.
ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ Η ΠΛΗΡΗΣ ΟΜΙΛΙΑ
ΟΜΙΛΙΑ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΣΤΟ Σ/Ν:
«Ίδρυση Ελληνικού Εργοστασίου Τεχνητής Νοημοσύνης – Συνεποπτεία της Η.Δ.Υ.Κ.Α. Μ.Α.Ε. από τα Υπουργεία Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Υγείας»
Κυρίες και κύριοι βουλευτές,
Το νομοσχέδιο αυτό αφορά δύο εξαιρετικά σημαντικές εταιρείες για την τεχνητή νοημοσύνη.
Η πρώτη εταιρεία φάρος ai factory είναι θυγατρική του Υπερταμείου που κατέχει το 70% των μετοχών της για κεφάλαιο 25.000 €, με το 30% να κατέχει το Δημόσιο, το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης.
Ισχυρίζεστε ότι θα λειτουργήσει ως εθνικός κόμβος για την ανάπτυξη, έρευνα, δημιουργία και εμπορική αξιοποίηση υψηλής τεχνολογίας τεχνητής νοημοσύνης. Για να φτιάχνει μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης απαιτούνται εφαρμογές ΑΙ, τεράστια υπολογιστική ισχύς, μεγάλος όγκος δεδομένων, εξειδικευμένο προσωπικό, αποθηκευτικός χώρος και μεγάλα δίκτυα επικοινωνίας.
Δεν έχει τίποτε από αυτά. Θα πείτε, μικρή σημασία έχει, αφού η κυβέρνηση φρόντισε να μετατρέψει σε ιδιωτική εταιρεία, πλήρως ελεγχόμενη από την ίδια, τον φορέα που θα κατέχει το κύριο μέσο παραγωγής, τον ΔΙΑΔΑΛΟ, του οποίου αλλάξατε το νομικό καθεστώς για να ελέγχεται απολύτως από την κυβέρνηση και να λειτουργεί με αμιγώς ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια.
Η τυπολογική συγκρότηση της ΦΑΡΟΣ Α.Ε., έχει τα εξής προβλήματα:
1ον: Σύγκρουση δημοσίου συμφέροντος και ιδιωτικών εμπορικών δραστηριοτήτων υπέρ των δεύτερων, με κατάργηση του νόμου 4412/16 για δημόσιες προμήθειες με διαγωνισμούς.
2ον: Διοίκηση και καθεστώς ιδιοκτησίας πλήρως ελεγχόμενα από την κυβέρνηση
3ον: Έλλειψη δημόσιου ελέγχου, λογοδοσίας και διαφάνειας στη διαχείριση ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων, κυρίως υγείας και ασφάλισης, και των πνευματικών δικαιωμάτων δημιουργών
4ον: Υπερεκμετάλλευση εργαζομένων, ακόμη και εργολαβικών, χωρίς εκπροσώπησή τους στο ΔΣ.
Για να το πω πιο απλά: Δημιουργείτε μια εταιρεία που λειτουργεί αμιγώς με τους κανόνες της ιδιωτικής οικονομίας, ελεγχόμενη απόλυτα από την κυβέρνηση, για να δράσει ως μεσίτης εκμετάλλευσης προϊόντων τεχνητής νοημοσύνης που παράγονται από τρίτους. Τη στήνετε έτσι ώστε να διαχειρίζεστε τους εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους κατά βούληση, χωρίς να δεσμεύεστε από το δημόσιο λογιστικό, αλλά εξασφαλίζοντας ότι η εταιρεία και κάθε είδους συμβάσεις, έρευνας, ανάπτυξης ή προμηθειών, απαλλάσσονται από άμεσους και έμμεσους φόρους, εισφορές υπέρ τρίτων κλπ.
Η κυβέρνηση έτσι ελέγχει πλήρως όλον τον τομέα της τεχνολογίας και της έρευνας, τις εμπορικές του δραστηριότητες και το οικονομικό του αντικείμενο. Και δεν είναι παραλείψεις, ούτε αβλεψίες όλα αυτά που σας επισήμανε όλη η αντιπολίτευση: Ηθελημένα η αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου γίνεται με απλή απόφαση της Γενικής Συνέλευσης, δηλαδή ουσιαστικά του Υπερταμείου. Επί τούτου συστήνετε το ΔΣ αποκλειστικά από άτομα επιλογής των Υπουργών. Αποκλείσατε την Ακαδημαϊκή Κοινότητα, επιστημονικούς και ερευνητικούς φορείς και την κοινωνία των πολιτών, κάτι που είναι κοινή πρακτική στα υπόλοιπα ευρωπαϊκά AI Factories. Εσκεμμένα δημιουργείτε θολό τοπίο ως προς τον κάτοχο του συνόλου των δεδομένων. Όπως και σε θέματα ανοικτότητας των συστημάτων ΤΝ (αλγόριθμοι, δεδομένα, διαδικασίες εκπαίδευσης, λογισμικό), αδειών για τα γλωσσικά μοντέλα, που θα αναπτυχθούν κατά κύριο λόγο με δημόσιους πόρους και των μοντέλων διαχείρισης των δεδομένων (Data Management Plan). Από πρόθεση περιορίζετε το σκοπό και τα αντικείμενα σε πολύ συγκεκριμένους τομείς Τεχνητής Νοημοσύνης και μάλιστα ονομαστικά (deep learning, LLM, κτλ), κάτι που αντίκειται στη φύση της συνεχώς εξελισσόμενης έρευνας. Σκοπίμως αδιαφορείτε για την άδειες των δημιουργών κατά τη χρήση του έργου τους.
Ίδια ακριβώς είναι η λογική της αλλαγής νομικού καθεστώτος της ΗΔΙΚΑ Α.Ε. που κάνετε στο Β΄ κεφάλαιο του νομοσχεδίου. Από ΔΕΚΟ του ν. 3429/05, εποπτευόμενη από το Υπ. Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης που πέρασε στο Υπ. Ψηφιακής Διακυβέρνησης με τον πρώτο νόμο της κυβέρνησης Μητσοτάκη το 2019, τη μετατρέπετε σε Μονοπρόσωπη Α.Ε. του ν. 4972/2022, συνεποπτευόμενη από τον Υπουργό Υγείας. Στόχος η μεγαλύτερη ευελιξία κινήσεων κατά την επαφή με τους άλλους φορείς της ΕΕ για την ψηφιακή υγεία, τη διασυνοριακή ανταλλαγή προσωπικών ηλεκτρονικών δεδομένων υγείας και τη διαλειτουργικότητα. Πρόκειται για μια ιδιωτική εταιρεία υπό τον έλεγχο της κυβέρνησης για την εμπορική εκμετάλλευση των δεδομένων υγείας. Εισάγετε άλλωστε ως πόρο της την είσπραξη τελών από τη διάθεση ηλεκτρονικών δεδομένων υγείας για δευτερογενή χρήση.
Και πάλι ηθελημένα, η Γενική Συνέλευση είναι τα τρία Υπουργεία. Ο Πρόεδρος του ΔΣ διορίζεται για 6 χρόνια, περισσότερα από μία κυβερνητική θητεία, και όλα τα μέλη επιλέγονται αμιγώς από πρόσωπα της επιλογής των Υπουργών. Αλήθεια, κύριε Υπουργέ, ακόμη δεν είδαμε να κάνετε κάτι για την επαναφορά εκπροσώπου των εργαζομένων στο Συμβούλιο, όπως τους υποσχεθήκατε κατά την ακρόαση φορέων. Αμφιβάλλουμε αν θα το τηρήσετε. Γιατί η αδιαφάνεια, η έλλειψη δημοκρατίας στη λήψη των αποφάσεων και η αυθαιρεσία στη διαχείριση, με δυνατότητα ανάθεσης έργων μεγάλου προϋπολογισμού (έως 500.000 €) χωρίς γνωμοδότηση του Ελεγκτικού Συνεδρίου είναι ακριβώς ο σκοπός της δημιουργίας της ΗΔΥΚΑ (με ύψιλον) ΜΑΕ. Επίσης επίτηδες καταργείτε την προκήρυξη της θέσης του Δ/ντος Συμβούλου. Τι ανάγκη προσόντων έχουμε όταν υπάρχει άνθρωπος πιστός στην κυβέρνηση να αναλάβει τη θέση;
Από πρόθεση αφήνετε ασάφειες και πιθανές υπερκαλύψεις στη συνεργασία της ΗΔΥΚΑ ΜΑΕ, που θα προετοιμάζει και θα διαθέτει τα δεδομένα υγείας, με την ΦΑΡΟΣ που θα μεριμνά για τη χρήση και αξιοποίησή τους. Σκόπιμα αφήνετε τεράστια κενά ως προς την ανταλλαγή και διασυνοριακή κυκλοφορία προσωπικών δεδομένων υγείας εκατομμυρίων ασθενών. Κυρίως ως προς τη δευτερογενή χρήση τους, για σκοπούς διαφορετικούς από τους αρχικούς για τους οποίους συλλέχτηκαν ή παρήχθησαν. Δεν μας πείθουν οι διατάξεις ότι τα στοιχεία θα είναι ανωνυμοποιημένα και θα υπάρχουν διακριτές μονάδες για τη δευτερογενή χρήση από εκείνες που ασκούν τις λοιπές δραστηριότητες επεξεργασίας. Ούτε, άλλωστε, τους ασθενείς, που εξέφρασαν κατά την ακρόαση την έντονη ανησυχία τους. Είναι μεγάλος ο κίνδυνος χρήσης από ξένες πλατφόρμες, εκτός κυριότητας της Πολιτείας που θα διασφάλιζε όφελος για τους πολίτες.
Βλέπετε, έχετε και κακό παρελθόν. Αλήθεια, νιώθετε ευθύνη ή, έστω, ανησυχία, που πριν δυο μέρες εκδόθηκε η πρώτη καταδικαστική για το Δημόσιο απόφαση σε αγωγή απόδημου ψηφοφόρου για το σκάνδαλο Ασημακοπούλου-γκέιτ; Όπου το Δημόσιο παρέδωσε προσωπικά δεδομένα των αποδήμων στην υποψήφια ευρωβουλευτή της ΝΔ για την προσωπική της καμπάνια; Για το θέμα αυτό εκκρεμούν εκατοντάδες αγωγές. Και το Δημόσιο, δηλαδή ο λαός, θα κληθεί να καταβάλει αποζημιώσεις εκατομμυρίων. Ή νομίζετε ότι το θέμα των προσωπικών δεδομένων είναι αμελητέο για τους εντός της χώρας Έλληνες που έχουν εθιστεί στη λαμογιά και τα σκάνδαλα της κυβέρνησής σας και δεν θα στραφούν κατά του Δημοσίου; Ήδη έχουν διαρρεύσει δεδομένα εκατοντάδων χιλιάδων φοιτητών από το Ανοιχτό Πανεπιστήμιο και άλλα τόσα γονιών και παιδιών, από την πλατφόρμα για τους Βρεφονηπιακούς Σταθμούς της ΕΕΤΑΑ. Ή πιστεύετε ότι θα μπορείτε διαρκώς να συγκαλύπτετε τα πάντα, όπως κάνατε με το σκάνδαλο των παρακολουθήσεων και του predator, τα Τέμπη και επιχειρείτε τώρα με τον ΟΠΕΚΕΠΕ;
Φέρατε αυτό το νομοσχέδιο με διαδικασίες fast track μέσα στην ψήφιση του προϋπολογισμού χωρίς διαβούλευση με τους αρμόδιους φορείς (Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, Αρχή Βιοηθικής και Τεχνοηθικής, Ένωση Πληροφορικών Ελλάδας κ.ά., αλλά ούτε και με τους δημιουργούς έργων, λόγου και εικόνας, τους οποίους αφορούν άμεσα τα γλωσσικά μοντέλα και οι άλλες εφαρμογές πολιτισμού της ΦΑΡΟΣ Α.Ε.
Γιατί τέτοια βιασύνη; Μήπως γιατί το έργο του ΔΑΙΔΑΛΟΥ, του υπερυπολογιστή των 89 PetaFlops, στον οποίο θα έχει πρόσβαση η ΦΑΡΟΣ AI Factory, κατασκευάζεται με πόρους δύο Ευρωπαϊκών Ταμείων, εκ των οποίων το ένα το Ταμείο Ανάκαμψης, και αν δεν προχωρήσετε το έργο κινδυνεύει να απενταχθεί, όπως βλέπουμε να απεντάσσονται αυτή την περίοδο τόσα και τόσα μικρότερα έργα;
Κύριοι βουλευτές,
Το νομοσχέδιο, εν τέλει, είναι άλλη μια ψηφίδα στο σχέδιο της κυβέρνησης για ένα Επιτελικό Κράτος που θα λειτουργεί, το ίδιο, με ιδιωτικο-οικονομικά κριτήρια, σε βάρος της κοινωνίας και σε όφελος, ή μάλλον στην υπηρεσία των μεγάλων συμφερόντων που τη στηρίζουν.
Φυσικά, το καταψηφίζουμε.