Μιλώντας στην Α’ Ανάγνωση του νομοσχεδίου για το νομικό πλαίσιο λειτουργίας της ΕΡΤ και την ενσωμάτωση Κανονισμού για την ελευθερία του Τύπου, η Θεανώ Φωτίου τόνισε: Τα όσα επικοινωνιακά διαδίδει η κυβέρνηση ότι με αυτό η Ελλάδα πρωτοπορεί στην προστασία της ελευθερίας της δημοσιογραφικής έκφρασης και ενισχύεται ο δημόσιος χαρακτήρας της ΕΡΤ βρίσκονται στον αντίποδα της πραγματικότητας. Συγκεκριμένα:
Τροποποιώντας το νόμο του 2015 με τον οποίο ξανάνοιξε η ΕΡΤ, και όχι, όπως ψευδώς αναγράφει στο νομοσχέδιο, το νόμο του 2013 της Κυβέρνησης ΝΔ-ΠΑΣΟΚ που την έκλεισε, η κυβέρνηση διατηρεί τη διττή φυσιογνωμία του φορέα, ως Ανώνυμης Εταιρείας και φορέα της Γενικής Κυβέρνησης και οξύνει τα λειτουργικά, εργασιακά και διοικητικά της προβλήματα:
- Μη εφαρμογή συλλογικών συμβάσεων εργασίας για το προσωπικό (το 90% εργάζεται επί χρόνια με συμβάσεις έργου και Ορισμένου Χρόνου, ενώ καλύπτει πάγιες και διαρκείς ανάγκες).
- Μη καταβολή επιδομάτων επικίνδυνης και ανθυγιεινής εργασίας σε αποδεδειγμένα δικαιούχους
- Ελάχιστες νέες προσλήψεις βάσει του προγραμματισμού του Δημόσιου τομέα.
- Μη αναγνώριση προϋπηρεσίας εργαζομένων που προέρχονται από τη ΝΕΡΙΤ και είχαν προσληφθεί με απαιτούμενο προσόν την προϋπηρεσία στον ιδιωτικό τομέα.
- Μη συμβολή του φορέα-εργοδότη στη δημιουργία Ταμείου Αλληλοβοήθειας.
- Απαίτηση υποβολής αίτησης για άσκηση παράλληλου έργου από τους καλλιτέχνες των μουσικών συνόλων της ΕΡΤ έναν ολόκληρο μήνα πριν την έναρξη του έργου
- Αύξηση του αριθμού των μελών του ΔΣ σε 9 από 7, με ανατροπή της αναλογίας 5 ορισμένοι από την κυβέρνηση/2 εκλεγμένους εκπροσώπους εργαζομένων σε 7:2
- Απαγόρευση να προέρχονται οι δύο εκπρόσωποι του Δ.Σ. από συνδικαλιστές
- Συνέχιση της εκλογής των δύο εκπροσώπων από κοινή κάλπη, κάτι που δυναμιτίζει την εκπροσώπηση από ένα δημοσιογράφο και έναν από άλλη ειδικότητα.
- Προσχηματική εφαρμογή του νόμου περί αξιολόγησης υποψηφιοτήτων για διοικητικές θέσεις στο Δημόσιο, ενώ στην πραγματικότητα και τα 7 μη εκλεγόμενα μέλη του Δ.Σ. της ΕΡΤ επιλέγονται από την κυβέρνηση.
- Μη συμπερίληψη εκπροσώπου των εργαζομένων στην Ομάδα προώθησης της καινοτομίας και των σύγχρονων τεχνολογιών, ούτε στην Επιτροπή εισήγησης του κινήτρου απόδοσης
- Ειδικότερα, το κίνητρο απόδοσης (bonus) δίνεται με τελείως στρεβλά κριτήρια, και συνδέεται μονοσήμαντα με την κερδοφορία της εταιρείας.
- Κατάργηση των Συμβουλίων Κοινωνικού Ελέγχου, δηλαδή των οργάνων της κοινωνίας των πολιτών και αντικατάσταση με έρευνες από ανεξάρτητους ιδιωτικούς φορείς. Νέο πεδίον λαμπρόν για απευθείας αναθέσεις στις οποίες μας έχει συνηθίσει η ΝΔ.
- Καμία πρόβλεψη για έλεγχο του Διοικητικού Συμβουλίου για την υλοποίηση ή μη του 4ετούς στρατηγικού και επιχειρησιακού σχεδίου.
Όσον αφορά την ενσωμάτωση του Κανονισμού της ΕΕ για την Ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης ως πυλώνα της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου, αυτή γίνεται με τρόπο άκρως προσχηματικό, «ξεδοντιάζοντας» στην πραγματικότητα τον Κανονισμό. Εισάγει μερικά μόνον από τα άρθρα του (παρόλο που είναι υποχρεωτικός νόμος για τα κράτη-μέλη και όχι Οδηγία) και νοθεύει τη στόχευσή του, όπως έκανε και με την Οδηγία για κάλυψη τουλάχιστον του 80% των εργαζομένων από συλλογικές συμβάσεις. Τα άρθρα που λείπουν αφορούν την Εθνική Βάση Δεδομένων παρόχων υπηρεσιών Μέσων Ενημέρωσης και -εξαιρετικά σημαντικό- την αξιολόγηση της συγκέντρωσης της ιδιοκτησίας των Μέσων Ενημέρωσης που στη χώρα μας εξακολουθεί να ασκείται από το ΕΣΡ ενώ αδυνατεί να τη φέρει σε πέρας.
Τέλος, το νομοσχέδιο δεν διασφαλίζει την ελευθερία των συντακτών στα ΜΜΕ, κομβικό σημείο για την ελευθερία στον Τύπο. Κάνει κάτι γελοίο: Προτρέπει τους εργοδότες και ιδιοκτήτες των Μέσων να διασφαλίσουν την ανεξαρτησία των συντακτών – εργαζόμενών τους. Δηλαδή βάζει το λύκο να φυλάει τα πρόβατα. Ενώ κωφεύει στην πρόταση που είχε καταθέσει η ΠΟΕΣΥ στη δημόσια διαβούλευση να θεσπιστεί η υποχρέωση κάθε Μέσου για κατάρτιση εσωτερικού κανονισμού εξασφάλισης της ανεξαρτησίας των συντακτών μέσα από συγκεκριμένες και ελέγξιμες διαδικασίες
Και η Θεανώ Φωτίου κατέληξε: Υπάρχει μια πραγματικότητα σήμερα στη χώρα μας για την «μπλε» ΕΡΤ και την ελευθερία του Τύπου: καθημερινή προώθηση της κυβερνητικής προπαγάνδας, ελλιπής και μονομερής ενημέρωση για τα παγκόσμια και ελληνικά γεγονότα, μονομερής και ελλιπής παραγωγή εκπομπών για την Παιδεία, τον Πολιτισμό και τα φλέγοντα κοινωνικά ζητήματα, μονοφωνία αντί της πολυφωνίας σε όλα τα θέματα. Το νομοσχέδιο ενισχύει αυτή την εικόνα. Γι αυτό η Νέα Αριστερά δεν θα το στηρίξει επί της αρχής.
ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ Η ΠΛΗΡΗΣ ΟΜΙΛΙΑ
Το νομοσχέδιο αυτό χρησιμοποιεί ως πρόσχημα την επικαιροποίηση του νομοθετικού πλαισίου της ΕΡΤ και την εφαρμογή του υποχρεωτικού για τα κράτη-μέλη Κανονισμού της ΕΕ, για να υπονομεύσει, στην πραγματικότητα, την ελευθερία του τύπου και τη δημοκρατία στην ενημέρωση, και να αφήσει τους εργαζόμενους χωρίς πλήρη εργασιακά δικαιώματα και συλλογικές συμβάσεις.
Ακούσαμε πολλά από την κυβέρνηση που προκαλούν θυμηδία: ότι με το νομοσχέδιο Μαρινάκη τοποθετείται η Ελλάδα στην πρωτοπορία της Ευρώπης για την ελευθερία του τύπου και τη δημοκρατία, ότι η δημοσιογραφία, θεμέλιος λίθος της δημοκρατίας προστατεύεται και ενισχύεται. Ότι με το Σ/Ν διασφαλίζεται η ελευθερία, η διαφάνεια και η αξιοπιστία των ΜΜΕ στην Ελλάδα. Για τις λίστες Πέτσα δεν ακούσαμε τίποτα. Βέβαια, αυτές δεν νομοθετούνται, απλώς εφαρμόζονται.
ΜΕΡΟΣ Α (άρθρα 1-22): Εδώ δεν πρόκειται για την τροποποίηση του ν. 4173 του 2013, χρονιά που η κυβέρνηση Ν.Δ-ΠΑΣΟΚ έβαλε μαύρο στην ΕΡΤ, αλλά στην πραγματικότητα του ν. 4325/15, που άλλαζε άρδην το νόμο του 2013, και με τον οποίο ξανάνοιξε η ΕΡΤ. Αλλά, κατά τη συνήθη τακτική της κυβέρνησης, ο νόμοι της περιόδου 2015-19 δεν αναφέρονται, λες κι αυτό θα σβήσει από την ιστορική μνήμη ολόκληρη την περίοδο.
Πρόκειται πάλι για ένα ψευδεπίγραφο νομοσχέδιο διότι δεν επιτυγχάνεται η ενίσχυση του δημόσιου χαρακτήρα της ΕΡΤ. Αντίθετα, διατηρείται και παγιώνεται η διττή φυσιογνωμία της: Αφενός μία ανώνυμη εταιρεία και αφετέρου ένας φορέας της Γενικής Κυβέρνησης. Πράγμα που δημιουργεί συνεχώς προβλήματα στη λειτουργία και στους εργαζομένους. Ειδικότερα, :
Α. Για τους εργαζόμενους:
1. Ενώ προβλέπεται (άρθρο 17 παρ. 2) η σύναψη συλλογικής σύμβασης εργασίας για την απασχόληση του συνόλου του προσωπικού της ΕΡΤ, στο ίδιο άρθρο συνεχίζεται η υπαγωγή της στον προγραμματισμό προσλήψεων του ευρύτερου δημόσιο τομέα, πράγμα που σημαίνει ότι οι προσλήψεις δεν γίνονται με γνώμονα τις πραγματικές ανάγκες, αλλά την απόφαση της εκάστοτε κυβέρνησης για την αναλογία αποχωρήσεων με προσλήψεις σε όλο το Δημόσιο. Ξέρετε ότι αυτή τη στιγμή το 90% του προσωπικού της ΕΡΤ εργάζεται επί χρόνια με συμβάσεις έργου και Ορισμένου Χρόνου, ενώ καλύπτει πάγιες και διαρκείς ανάγκες. Έτσι όμως, η συσσωρευμένη εμπειρία δεν αξιοποιείται ούτε μπορεί να γίνει μακροπρόθεσμος προγραμματισμός.
2. Δεν περιλαμβάνεται στο νομοσχέδιο η χορήγηση επιδόματος επικίνδυνης και ανθυγιεινής εργασίας στους ανθρώπους που αποδεδειγμένα παρέχουν έργο σε πολύ επικίνδυνες συνθήκες όπως οι τεχνικοί που ανεβαίνουν σε στύλους 100 μέτρων ή οι ηλεκτρολόγοι που χειρίζονται μηχανήματα υψηλής τάσης έως και 25.000 volt.
3. Δεν αναγνωρίζεται στις αμοιβές μικρού αριθμού εργαζομένων (περί τους 60) η προϋπηρεσία στη ΝΕΡΙΤ Α.Ε. και στον ιδιωτικό τομέα, ενώ αυτοί είχαν προσληφθεί με τέτοιο όρο στη σχετική προκήρυξη.
4. Δεν συμβάλλεται ο φορέας-εργοδότης στη δημιουργία Ταμείου Αλληλοβοήθειας.
5. Δεν ικανοποιείται και σε αυτό το νομοσχέδιο το αίτημα των μελών των μουσικών συνόλων της ΕΡΤ να μπορούν να αιτούνται άσκηση παράλληλου έργου σε πολύ μικρότερο χρονικό διάστημα, μιας εβδομάδας, αντί για έναν ολόκληρο μήνα.
Β. Διοικητική Οργάνωση:
1. Αυξάνετε (με τα άρθρα 10 και 11) σε 9 από 7 τα μέλη του Δ.Σ. της ΕΡΤδιαταράσσοντας την προηγούμενη αναλογία 5 διορισμένα προς 2 εκλεγμένα από τους εργαζόμενους μέλη σε 7:2. Επιπλέον συμπεριλαμβάνετε την απαγόρευση να συμμετέχουν στο διοικητικό συμβούλιο συνδικαλιστές ως εκπρόσωποι των εργαζομένων, πράγμα που αντίκειται στην συνταγματική αρχή της ισότιμης αντιμετώπισης προσώπων που υπόκεινται στις ίδιες συνθήκες. Και ενώ στο άρθρο 10 προβλέπεται ο ένας εκ των εκπροσώπων των εργαζομένων να είναι δημοσιογράφος, η κοινή κάλπη δεν βοηθά να εκλέγεται από άλλη ειδικότητα ο δεύτερος.
2. Γνωρίζουμε, δε, πολύ καλά, ότι η εφαρμογή του ν. 5062/23 για την επιλογή διοικητών στο δημόσιο τομέα (άρθρο 10 παρ. 2) είναι προκάλυμμα όταν πρόκειται για την επιλογή Προέδρου και Διευθύνοντος Συμβούλου της ΕΡΤ, προκειμένου να τοποθετηθούν πρόσωπα της επιλογής της κυβέρνησης. Διότι, με την υπερβαθμολόγηση της συνέντευξης, αλλάζει μεμιάς η σειρά με βάση τα υπόλοιπα κριτήρια. Οπότε, ας μην κοροϊδευόμαστε, και τα 7 μέλη του ΔΣ πλην των δύο εκπροσώπων των εργαζομένων είναι επιλογής της κυβέρνησης μέσω των τριών υπουργών που απαρτίζουν τη Γενική Συνέλευση της ΕΡΤ.
3. Γενικά υποβαθμίζετε τη συμβολή των συλλογικών οργάνων στην διοίκηση διότι δεν προβλέπετε (άρθρο 4) να προτείνεται από τους ίδιους τους εκπροσώπους των εργαζομένων στο ΔΣ ένα μέλος για την ομάδα προώθησης της καινοτομίας και των σύγχρονων τεχνολογιών μετά από διαβούλευση με την Ομοσπονδία. Ομοίως, δεν προβλέπεται ο ορισμός εκπροσώπου των εργαζομένων στην Επιτροπή εισήγησης του κινήτρου απόδοσης (άρθρο 17 παρ. 7) το οποίο, σε εφαρμογή, στο σημείο αυτό, των διατάξεων για τις εταιρείες του ιδιωτικού τομέα, συνδέεται μονοσήμαντα με την κερδοφορία της εταιρείας.
4. Σε ό,τι αφορά την δήθεν ενίσχυση του δημόσιου χαρακτήρα αυτό βέβαια δεν επιτυγχάνεται όταν καταργείτε, με το άρθρο 15, τα Συμβούλια Κοινωνικού Ελέγχου, δηλαδή όργανα της κοινωνίας των πολιτών όπου ακροατές, θεατές, θεσμοί και κοινωνικές συλλογικότητες εξέφραζαν γνώμη για το περιεχόμενο των προγραμμάτων, ώστε να κινούνται προς την εξυπηρέτηση του κοινού συμφέροντος. Και τα αντικαθιστάτε με έρευνες που θα ανατίθενται με απόφαση του ΔΣ. σε ανεξάρτητους ιδιωτικούς φορείς, Ιδού πεδίον δόξης λαμπρόν για νέες αναθέσεις.
5. Δεν προβλέπεται να ελέγχεται το Διοικητικό Συμβούλιο για την υλοποίηση ή μη του 4ετούς στρατηγικού και επιχειρησιακού σχεδίου.
ΜΕΡΟΣ Β’: (άρθρα 23 έως και 35)
Εδώ εισάγονται ρυθμίσεις με σκοπό την ενσωμάτωση στην εθνική έννομη τάξη του Κανονισμού για την Ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης, ο οποίος θεσπίστηκε στις 11 Απριλίου 2024 από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πρόκειται για σημαντικό κανονισμό διότι αναγνωρίζει ρητά την αξία της Ελευθερίας των Μέσων Ενημέρωσης ως πυλώνα της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου, και διότι περιέχει πολλές ρυθμίσεις για να διασφαλιστεί η συντακτική ελευθερία των δημοσιογράφων αλλά και η διαφανής λειτουργία των Μέσων Ενημέρωσης.
Για τα άρθρα αυτά θέλω να επισημάνω δύο πράγματα τα οποία οδηγούν σε ένα κοινό συμπέρασμα, το έξης: για πολλοστή φορά η κυβέρνηση της ΝΔ ενσωματώνει ευρωπαϊκή νομοθεσία με τρόπο άκρως προσχηματικό. Δηλαδή η ΝΔ φέρνει αυτό το ΜΕΡΟΣ Β για να δείξει ότι κάτι κάνει σε σχέση με τον ευρωπαϊκό κανονισμό αλλά στην πραγματικότητα δεν κάνει απολύτως τίποτα διότι τα άρθρα αυτά κάθε άλλο παρά διασφαλίζουν το περιεχόμενο του Κανονισμού, δηλαδή την Ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης. Θυμίζω ότι αυτή η προσχηματική ενσωμάτωση που στην πραγματικότητα σημαίνει ξεδόντιασμα της ευρωπαϊκής νομοθεσίας είναι πάγια τακτική της ΝΔ όπως αποδεικνύει άλλωστε και η πρόσφατη ενσωμάτωση, ή ορθότερα μη ενσωμάτωση της ευρωπαϊκής οδηγίας για συλλογικές συμβάσεις εργασίας που θα καλύπτουν τουλάχιστον το 80% των εργαζομένων.
Γιατί λέω ότι είναι προσχηματική η ενσωμάτωση του ευρωπαϊκού Κανονισμού για την Ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης; Για δύο κυρίως λόγους.
(α) Το νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή και συζητάμε σήμερα είναι πετσοκομμένο στο μέρος Β που αφορά τον ευρωπαϊκό κανονισμό σε σχέση με το νομοσχέδιο που τέθηκε τον Σεπτέμβριο σε δημόσια διαβούλευση. Ποια άρθρα λείπουν; Αφενός εκείνα για την Εθνική Βάση Δεδομένων παρόχων υπηρεσιών μέσων ενημέρωσης. Και αφετέρου και σημαντικότερα εκείνα για την αξιολόγηση της συγκέντρωσης της ιδιοκτησίας των μέσων ενημέρωσης, την οποία είχατε αναθέσει στο ΕΣΡ. Προφανώς το ΕΣΡ δεν διαθέτει το προσωπικό και τα μέσα για να φέρει σε πέρας μια τέτοια αξιολόγηση. Ωστόσο, αν η ΝΔ ήθελε πραγματικά να ελέγξει την συγκέντρωση της ιδιοκτησίας των μέσων, όπως απαιτεί ο κανονισμός, θα ίδρυε έναν ισχυρό μηχανισμό ελέγχου με το απαραίτητο προσωπικό και την απαραίτητη χρηματοδότηση. Προφανώς, η κυβέρνηση ΝΔ δεν θέλει να το ελέγξει αυτό.
(β) Απαραίτητη προϋπόθεση για να διασφαλιστεί η Ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης είναι να διασφαλιστεί η ελευθερία των συντακτών. Και για να διασφαλιστεί η ελευθερία και η ανεξαρτησία των συντακτών στα μέσα ενημέρωσης χρειάζεται να προστατεύονται και από τις αυθαιρεσίες και τις πιέσεις των εργοδοτών τους. Τι κάνει επ’ αυτού το νομοσχέδιο; Αφενός μιλά με εντελώς ασαφείς όρους για τη διασφάλιση της συντακτικής ανεξαρτησίας (στο άρθρο 28). Και αφετέρου και χειρότερα το ίδιο άρθρο προτρέπει απλώς τους εργοδότες και ιδιοκτήτες των μέσων να διασφαλίσουν την ανεξαρτησία των συντακτών – εργαζόμενών τους. Δηλαδή βάζουμε το λύκο να φυλάει τα πρόβατα. Είναι σαν να βάζουμε τους εργοδότες να ελέγχουν την τήρηση του ωραρίου εργασίας! Και για να μην θεωρείτε ότι υπερβάλω προσέξτε τι ακριβώς γράφει το άρθρο 28: «Οι πάροχοι υπηρεσιών μέσων ενημέρωσης που παρέχουν ειδησεογραφικό περιεχόμενο και περιεχόμενο επικαιρότητας … λαμβάνουν τα κατάλληλα κατά την κρίση τους μέτρα … για τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας των συντακτικών αποφάσεων.» Κατά την κρίση δηλαδή του εργοδότη και του ιδιοκτήτη! Σας ερωτώ ευθέως κ. Υπουργέ γιατί δεν υιοθετείτε την πρόταση που κατέθεσε η ΠΟΕΣΥ στη δημόσια διαβούλευση; Να θεσπίσετε δηλαδή την υποχρέωση στα μέσα ενημέρωσης να καταρτίσουν εσωτερικό κανονισμό που διασφαλίζει μέσα από συγκεκριμένες και ελέγξιμες διαδικασίες την ανεξαρτησία των συντακτών;
Ποια είναι όμως η πραγματικότητα σήμερα
- ο σημαντικός ρόλος της μπλε ΕΡΤ στη προώθηση της κυβερνητικής προπαγάνδας
- η ελλιπής και μονομερής ενημέρωση για τα παγκόσμια και ελληνικά γεγονότα
- η μονοφωνία αντί της πολυφωνίας σε όλα τα θέματα, πολιτικά, επιστημονικά, οικονομικά, κοινωνικά
- η μονομερής και ελλιπής παραγωγή εκπομπών για την Παιδεία και τον Πολιτισμό
- η έλλειψη παραγωγών για μεγάλα κοινωνικά ζητήματα όπως η βία των ανηλίκων, ο εθισμός σε καπνικά προϊόντα και αλκοόλ κ.ά.
- η έλλειψη συλλογικών συμβάσεων
- Το bonus που θεσπίζεται για τους εργαζόμενους με τελείως λάθος τρόπο
Για όλους αυτούς τους λόγους η Νέα Αριστερά δεν θα στηρίξει επί της αρχής των νομοσχέδιο