Μετανάστευση – Προσφυγικό ζήτημα
Πρόβλημα για την ασφάλεια ή ευκαιρία για ομαλή ανάπτυξη και ανάχωμα στον εκφασισμό?
Η κατάσταση σήμερα: Από το 2020 έχουμε μια διαρκή μετατόπιση της μεταναστευτικής πολιτικής προς την ακροδεξιά. Το κλείσιμο των συνόρων το Μάρτη 2020 σήμανε και την έναρξη μιας συστηματικής πρακτικής επαναπροωθήσεων, που έθεταν σε κίνδυνο την ανθρώπινη ζωή, με αποκορύφωμα το ναυάγιο της Πύλου, που οδήγησε εκατοντάδες ψυχές στο βυθό της Μεσογείου. Από την άλλη η πολιτική αποτροπής προσφύγων και μεταναστών από τη χώρα οδήγησε σε μείωση του παραγωγικού δυναμικού με ελλείψεις εργατικών χεριών σε βασικούς κλάδους της οικονομίας.
Η αποτρεπτική αυτή πολιτική, στα χνάρια της πολιτικής Ορμπάν στην κρίση του 2015-2016, βρίσκει πλέον μιμητές σε όλη την Ευρώπη, όπου μετά τον Εβρουψώνονται παντού φράκτες και σύνορα, παρά το γεγονός ότι οι αιτίες πού ωθούν ανθρώπους να εγκαταλείπουν τις εστίες τους διογκώνονται συνεχώς: Οι ένοπλες συρράξεις,η ακραία φτώχεια, η κλιματική κατάρρευση, η απουσία δημοκρατίας και κράτους δικαίου, σε συνεχώς αυξανόμενο αριθμό περιοχών του πλανήτη μας, διογκώνουν τις ανισότητες και ωθούν στη μετανάστευση.
Ηδη δε η κατάσταση στη Μέση Ανατολή με την επέκταση του πολέμου και στο Λίβανο, δημιουργεί τις συνθήκες και για νέα προσφυγικά ρεύματα προς την Ευρώπη, ενώ η ίδια είναι υπεύθυνη για πολλές από τις ανθρωπογενείς αιτίες που εξαναγκάζουν τους ανθρώπους να φύγουν από τις χώρες καταγωγής τους.
Το πρόβλημα και η λύση: Η χώρα μας βρίσκεται στην άκρη της Ευρώπης και δέχεται συνεχώς μεταναστευτικές ροές. Οι ροές αυτές όμως ποτέ δεν έχουν αποτελέσει κίνδυνο για την εθνική μας ασφάλεια. Αντίθετα η εμπειρία της Αλβανικής κυρίως μετανάστευσης της δεκαετίας του 90 αποτιμάται σήμερα θετικά.Ολοένα και περισσότερο γίνεται αντιληπτό ότι η Ελλάδα, όπως και η Ευρώπη, δεν μπορεί να αναπτυχθεί χωρίς μετανάστευση. Η προστασία δε των δικαιωμάτων του ανθρώπου και κυρίως η αλληλεγγύη αποτελούν βασικές αξίες και κυρίως βασικό ανάχωμα απέναντι στην ξενοφοβία και τον εκφασισμό της κοινωνίας, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς.
Η Νέα Αριστερά στέκεται στο πλευρό των μεταναστών/τριών και των προσφύγων/ισσών, ως μέρος της εργατικής τάξης, και ως μια μερίδα της κοινωνίας μας που μπορεί να συμβάλλει θετικά μέσω της αλληλεπίδρασης με τους τοπικούς πληθυσμούς, όσο και με τη συμμετοχή της στην κοινωνική και οικονομική ζωή της χώρας, με γνώμονα την αποδοχή των αρχών της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου.
Η προσφυγική κρίση του 2015-2016
Η Νέα Αριστερά αποτιμά θετικά την εμπειρία της προσφυγικής κρίσης του 2015 -2016 ως την αφετηρία δημιουργίας ενός μεγάλου ρεύματος αλληλεγγύης προς τους πρόσφυγες και τους μετανάστες, καθώς επίσης και δημιουργίας της κοινωνικής πλειοψηφίας που οδήγησε στην καταδίκη της Χρυσής Αυγής και την όρθωση τειχών απέναντι στο νεοναζισμό που ενισχυόταν από τα χρόνια της κρίσης και μετά και στην Ελληνική κοινωνία.
Παρόλα αυτά αναγνωρίζει ότι η διαχείριση του προσφυγικού ζητήματος από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ (στην οποία ανήκαν πολλά από τα σημερινά μέλη της) από το 2016 και μετά οδήγησε στη δημιουργία αντίρροπων τάσεων στην Ελληνική κοινωνία που κατέληξαν στη μη εναντίωση σε πρακτικές φασίζουσες, όπως αυτή της εγκατάλειψης ανθρώπων στη θάλασσα που βιώνουμε από το 2020 έως σήμερα, και της συνολικής επαναφοράς της ακροδεξιάς ατζέντας από τη σημερινή κυβέρνηση με αιχμή τη διαχείριση του μεταναστευτικού ζητήματος.
Η Νέα Αριστερά κατανοεί την κούραση, τον θυμό και τη μειωμένη ανοχή των τοπικών κοινωνιών, ιδίως αυτών που βρίσκονται στα σημεία εισόδου προσφύγων στην Ελληνική επικράτεια, οι οποίες επιβαρύνθηκαν με την καταστρεπτική πολιτική εγκλωβισμού τους στα ελληνικά νησιά (με επακόλουθο απαράδεκτες συνθήκες κέντρων όπως αυτού της Μόριας), ως επακόλουθο της άκρατης αποδοχής της Συμφωνίας ΕΕ – Τουρκίας του Μαρτίου 2016, που επιβλήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Από την άλλη όμως αναγνωρίζει ότι την εποχή εκείνη δημιουργήθηκε για πρώτη φορά σε τέτοιο βαθμό έναατελές αλλά τουλάχιστον στοιχειωδώς επαρκέςσύστημα εισόδου, υποδοχής προσφύγων και απονομής ασύλου στην Ελληνική επικράτεια. Δυστυχώς από το άνω σύστημα η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας κατάργησε κάθε ενταξιακή πολιτική.
Η διαχείριση του μεταναστευτικού ζητήματος από το 2015-2016 έως σήμερα: Παρά τα αρχικά θαρραλέα βήματα με την νομοθέτηση της απόδοσης ιθαγένειας σε μετανάστες β΄ γενιάς, ένα πάγιο και δίκαιο αίτημα μεταναστών που αυτονόητα είχαν ενσωματωθεί στην ελληνική κοινωνία μέσω της σχολικής εκπαίδευσης, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δεν έδωσε ιδιαίτερο βάρος στην καλυτέρευση της ζωής των μεταναστών, ακόμη και στον πιο απλό τομέα, αυτόν της επαφής τους με το Ελληνικό Κράτος.
Η διαδικασία χορήγησης αδειών διαμονής παρέμεινε μια άκρως γραφειοκρατική και δαιδαλώδης διαδικασία, μέσα σε ένα ασφυκτικό νομοθετικό πλαίσιο, χωρίς ανοχές και διεξόδους. Η δε πολιτική της Νέας Δημοκρατίας τα τελευταία χρόνια με την διολίσθησή της στην ακροδεξιά έχει οδηγήσει και πάλι μεγάλη μάζα μεταναστών στον εγκλωβισμό μιας αβεβαιότητας ακόμη και για τη διατήρηση της νομιμότητας παραμονής τους στη χώρα, με την εκκρεμότητα περισσότερων από 270.000 αιτήσεων ανανέωσης αδείας διαμονής.
Παρόλα αυτά οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι την περίοδο 2015-2019, πέραν της τακτοποίησης της παραμονής μεγάλου αριθμού μεταναστών που συνέβαλε τόσο στην οικονομία, όσο και στην ίδια την κοινωνία, επήλθαν σημαντικά βήματα άρσης διακρίσεων, όπως ιδίως με την παροχή κοινωνικής προστασίας (όπως το κοινωνικό επίδομα αλληλεγγύης – ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα και η πρόσβαση στο σύστημα υγείας μέσω του ΑΜΚΑ) σε όλους τους νόμιμα εγκατεστημένους μετανάστες. Η πολιτική αυτή συνέβαλε στην άρση των συνεπειών της κρίσης και τη μείωση φαινομένων φτώχειας που απειλούσαν την ίδια μας την κοινωνία. Παρά δε τις οπισθοδρομήσεις, η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας διατήρησε εν πολλοίς αυτή την πολιτική.
Παραμένουν ωστόσο πληθώρα διακρίσεων ως προς την κοινωνική πολιτική σε βάρος των μεταναστών, που επιβαρύνουν την ήδη μειονεκτική θέση στην οποία βρίσκονται, τόσο λόγω της γλώσσας, όσο και των μειωμένων οικονομικών και κοινωνικών μέσων που διαθέτουν σε σύγκριση με τους Ελληνες πολίτες.
Μάλιστα, εκεί που επενέβη ιδιαίτερα η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας ήταν στις διαδικασίες απόδοσης ιθαγένειας, περιορίζοντας αυτή μόνο στους οικονομικά κατέχοντες, συνεπής στο νεοφιλελεύθερο μοντέλο ανάπτυξης που επιχειρεί να επιβάλλει, επιβαρύνοντας ακόμα περαιτέρω την μειονεκτική κοινωνική θέση του πληθυσμού αυτού. Η θέσπιση αυστηρών οικονομικών κριτηρίων οδήγησε έτσι στην επαναφορά ταξικών διακρίσεων στην ίδια την διαδικασία απονομής του καθεστώτος του πολίτη.
Είναι χρέος της Νέας Αριστεράς, ως κόμματος που παλεύει για τα δικαιώματα της εργατικής τάξης, να παλέψει για την άρση αυτών των διακρίσεων, με σκοπό την ομαλή συμμετοχή των μεταναστών και στην πολιτική ζωή της χώρας.
Η Νέα Αριστερά στόχο της έχει την άρση των διακρίσεων αυτών, με στόχο την ομαλή ένταξη και ενσωμάτωση των μεταναστών στην Ελληνική κοινωνία.
Προτάσεις πολιτικής
Σε αυτή την κατεύθυνση η Νέα Αριστερά προτείνει την υιοθέτηση των κατωτέρω πολιτικών:
1. Διαρκές σύστημα επαναφοράς στη νομιμότητα όσων έχουν ήδη εγκατασταθεί στη χώρα, αντίθετα προς το γραφειοκρατικό και δυσλειτουργικό υπάρχον σύστημα αδειών διαμονής που δημιουργεί διαρκώς την ανάγκη νομιμοποίησης της παρουσίας μεταναστών/τριών, όπως με την περσινή τροπολογία νομιμοποίησης
2. Διαχείριση των παράτυπων εισόδων με σεβασμό τόσο στα δικαιώματα των προσφύγων/ισσών, όσο και των τοπικών κοινωνιών υποδοχής μεενίσχυση των δομών υποδοχής στα σημεία εισόδου της χώρας και παροχή των αναγκαίων μέσων στις τοπικές αρχές (Δήμοι – Περιφέρειες) για να ανταπεξέλθουν σε απρόβλεπτες ροές
3. Διευκόλυνση της ένταξης και της κοινωνικής ενσωμάτωσηςτων νόμιμα εγκατεστημένων μεταναστών όσο και των προσφύγων/ισσώνμε παροχή στοχευμένων υπηρεσιών (γλωσσική εκπαίδευση – καταγραφή δεξιοτήτων – πρόσβαση σε απασχόληση) με συνεργασία με τις τοπικές αρχές (Δήμοι – Περιφέρειες) όσο και με διευκόλυνση της οικογενειακής επανένωσής τους
4. Ανάληψη πρωτοβουλιών στην Ευρωπαϊκή Ενωση για την ομαλή διαχείριση του μεταναστευτικού φαινομένου εντός της ΕΕ, μακριά από το αποτυχημένο μοντέλο του συστήματος Δουβλίνου, με διευκόλυνση κυκλοφορίας προσφύγων/ισσών στο πρότυπο του συστήματος προσωρινής προστασίας των Ουκρανών προσφύγων, και ανατροπή του απαράδεκτου νέου Συμφώνου για την Μετανάστευση.
5. Διευκόλυνση της συμμετοχής στην κοινωνική και πολιτική ζωή της χώρας των μεταναστών/τριών β’ γενιάς, των προσφύγων/ισσών όσο και των επί μακρόν εγκατεστημένων στη χώρα μεαποδοχή της συμμετοχής τους στις τοπικές εκλογές, όσο και με απόδοση ιθαγένειας με κοινωνικά και όχι αμιγώς οικονομικά κριτήρια που επιτείνουν διακρίσεις και αποκλεισμούς
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το κείμενο είναι προσωρινό, κατόπιν επεξεργασίας στην Ομάδα Εργασίας Προσφυγικού – Μεταναστευτικού του Δικτύου Δικαιωμάτων και Ελευθεριών που δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί.
Αθήνα, 3/11/2024
Βασίλειος Παπαδόπουλος
