Τοποθέτηση στην Ολομέλεια της Βουλής για το σχέδιο νόμου του Υπουργείου Υποδομών & Μεταφορών «Κύρωση Σύμβασης Παραχώρησης του έργου της μελέτης, κατασκευής, χρηματοδότησης, λειτουργίας, συντήρησης και εκμετάλλευσης του Βόρειου Οδικού Αξονα Κρήτης (ΒΟΑΚ) στο τμήμα Χανιά – Ηράκλειο»
«Μάς ζητάτε να ψηφίσουμε μια σύμβαση χωρίς να γνωρίζουμε πόσο είναι το κόστος του έργου και τα οικονομικά του στοιχεία. Κάτι που θα γνωρίζαμε εάν είχαμε τα 12 Προσαρτήματα, τα οποία ενώ αποτελούν ανασπόσπαστο μέρος της σύμβασης, μάς κοινοποιήθηκαν τελευταία στιγμή. Απαράδεκτο και ύποπτο…γιατί στα παραρτήματα κρύβονται οι σημαντικές παραχωρήσεις του Ελληνικού Δημοσίου (Ε.Δ.)», σημείωσε ξεκινώντας την τοποθέτησή της η Βουλεύτρια Φλώρινας και Γραμματέας της Κ.Ο. της Νέας Αριστεράς.
«Κανείς δεν αμφισβητεί την αναγκαιότητα κατασκευής του ΒΟΑΚ, η κυβέρνηση όμως, με την επιλογή άλλης μιας Σύμβασης Παραχώρησης (Σ.Π.), αποδεικνύει ότι δυστυχώς συνεχίζει την πολιτική ‘businessasusual’. Δεν έχει γίνει καμία αποτίμηση από την εμπειρία των προηγούμενων Σ.Π. Καμία εναλλακτική δεν εξετάστηκε, όπως για παράδειγμα, να κατασκευαστεί ως δημόσιο έργο, κι ας πρόκειται για την κυβέρνηση με τους περισσότερους πόρους στη διάθεσή της απ’ όλες τις προηγούμενες.
Πολλά είναι τα παραδείγματα στη χώρα μας που απέδειξαν ότι τα έργα υποδομής που είναι απαραίτητα για την κοινωνική, παραγωγική, περιβαλλοντική και πολιτισμική συνοχή και ευημερία πρέπει να ανήκουν στην αποκλειστική αρμοδιότητα του κράτους. Από την άλλη πλευρά, οι ΣΔΙΤ και οι Σ.Π. στην ουσία υποθηκεύουν τους μελλοντικούς προϋπολογισμούς. Τα έργα αποδεικνύονται ακριβότερα, αφού ουσιαστικά μετακυλίεται το κέντρο βάρους των δημοσίων έργων από τον κατασκευαστικό τομέα στις τράπεζες, που δανείζουν ακριβότερα – κάτι που αποτυπώνεται και σε πρόσφατη Εκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου για τις Σ.Π. στην Ελλάδα.
Τα επόμενα χρόνια δεν θα υπάρχουν κονδύλια για τις δημόσιες επενδύσεις, καθόσον όλα θα κατευθύνονται στην αποπληρωμή των δανείων των έργων ΣΔΙΤ και Σ.Π.. Η αποτυχία αυτού του μοντέλου είναι πλέον καταγεγραμμένη.
Επίσης, ήδη με την πρώτη εφαρμογή τους, έχουμε τεράστια συγκέντρωση έργων σε ελάχιστες εργοληπτικές εταιρίες, σε συνεργασία με το τραπεζικό κεφάλαιο και υπερδιπλασιασμό των προϋπολογισμών των έργων. Η υπερχρέωση των μελλοντικών γενεών με την αποπληρωμή των δανείων έχει ήδη φανεί, καθόσον τα πάλαι ποτέ δημόσια έργα είναι ακριβά και ‘ιδιωτικά’».
Συνεχίζοντας, αναφέρθηκε σε δυο χαρακτηριστικά παραδείγματα Σ.Π. – της Αττικής Οδού και των 5 οδικών αξόνων. Στην πρώτη περίπτωση, δεν υπήρξε κανένα όφελος για το Ε.Δ. και παράλληλα καμία ανάληψη ρίσκου από τον παραχωρησιούχο. Η Αττική Οδός, αντί να επιστρέψει στο δημόσιο – και μάλιστα πριν τον προβλεπόμενο χρόνο – λόγω του μεγάλου ‘κόλπου’ των ενδοομιλικών συναλλαγών, όχι μόνο εξαντλήθηκε η χρονική περίοδος παραχώρησης, αλλά η κυβέρνηση της ΝΔ την ξαναπαραχώρησε έτοιμη και κερδοφόρα!
Οσο για τους δρόμους που ‘θα έφερναν την ανάπτυξη’ κατά τον τότε Υπουργό Γ. Σουφλιά, το κράτος διέσωσε τους χρεωκοπημένους Παραχωρησιούχους, αφού δεν μπορούσαν να τηρήσουν τη συμβατική υποχρέωσή τους να εξασφαλίσουν τη διαρκή χρηματοδότηση των έργων. ΤoΕ.Δ. αύξησε τη συνολική συμμετοχή του κατά περισσότερο από 2 δισ. ευρώ.
«Η Σ.Π. του ΒΟΑΚ ακολουθεί το ίδιο αποτυχημένο μοτίβο», είπε χαρακτηριστικά. «Κύριε Υπουργέ, πραγματικά μπορείτε να αναφέρετε ένα έργο που οι απαλλοτριώσεις ολοκληρώθηκαν σε 12 μήνες; Πόσω μάλλον στο συγκεκριμένο, που το 80% του έργου δεν έχει απαλλοτρίωση, κι ενώ η χάραξη παραμένει ίδια, ήδη από το 2018. Προφανώς, το επόμενο διάστημα ο παραχωρησιούχος θα εισπράξει εκατομμύρια ευρώ, λόγω καθυστερήσεων που θα οφείλονται σε υπαιτιότητα του δημοσίου.
Και σ’ αυτή τη σύμβαση, ο Ανεξάρτητος Μηχανικός πληρώνεται από τον παραχωρησιούχο. Ο τελευταίος – ως εργοδότης – εξουσιάζει τον συμβαλλόμενο, ο οποίος τελικά καταλήγει να είναι ένας ‘εξαρτημένος’ Ανεξάρτητος Μηχανικός. Αλήθεια ποιος κρατικός μηχανισμός είναι αρμόδιος για τον έλεγχο της Σ.Π.; Σε κάθε νομοσχέδιο, κάποιος πιστοποιημένος αναλαμβάνει ρόλο που θα έπρεπε να έχουν οι δημόσιες υπηρεσίες, οι οποίες αποδεκατίζονται. Πρόκειται για απόσυρση του κράτους.
Ενώ και αυτή η Σ.Π. υπογράφηκε χωρίς να έχει προηγηθεί διαβούλευση με τους φορείς. Αλλη μια φορά, η τοπική κοινωνία έμεινε απέξω. Εγινε εμφανές και κατά την ακρόαση των φορέων, η οποία ήταν αποκαλυπτική. Κανείς δεν αμφισβήτησε την αναγκαιότητα του έργου, παρ’ όλα αυτά, για το σύνολο των φορέων είχαμε από επιφυλάξεις μέχρι μεγάλες αντιρρήσεις για το πώς έχει δρομολογηθεί το έργο μέχρι σήμερα και πώς θα υλοποιηθεί.
Και όλοι, μα όλοι, αναφέρθηκαν στο γεγονός ότι δεν είναι ξεκάθαρα τα οικονομικά στοιχεία της σύμβασης.Το δημόσιο θα βάλει περίπου 700 εκ. ευρώ – δεν τα λες και λίγα. Ουσιαστικά ‘βάζει πλάτη’ για ένα έργο, όχι δημόσιο, αλλά για Σ.Π. Θα δώσει επίσης ένα σημαντικό ποσό για τα σκιώδη διόδια. Απ’ την άλλη, οι πολίτες θα επιβαρυνθούν με το κόστος των διοδίων για τις μετακινήσεις τους για 35 χρόνια. Τελικά ο παραχωρησιούχος, με πόσα χρήματα θα συμβάλει στο έργο; Πού βρίσκεται η ανάληψη κινδύνου; Η απάντηση είναι ότι ανάληψη κινδύνου δεν υπάρχει. Για να γίνει αυτό κατανοητό, θα επανέλθω στην εμπειρία των Σ.Π. των 5 οδικών αξόνων.
Είχαν οι εν λόγω συμβάσεις έστω κάποιες προβλέψεις υπέρ του Δημοσίου; Βεβαίως, τις οποίες ουδέποτε το Ε.Δ. διεκδίκησε. Οποιαδήποτε διαπραγμάτευση έγινε, δεν έλαβε υπόψη της ούτε ψήγμα, όχι υπευθυνότητας, αλλά ούτε καν συνυπευθυνότητας εκ μέρους της πλευράς των παραχωρησιούχων, οι οποίοι με το πρόσχημα ότι τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα σταμάτησαν τη χρηματοδότηση, διέκοψαν τις εργασίες για πάνω από δυο χρόνια.
Οταν οι Παραχωρησιούχοι με δική τους επιλογή και συμβατική ευθύνη διέκοψαν τις εργασίες, το δημόσιο δεν πήρε κανένα μέτρο σε βάρος τους, ούτε και κατήγγειλε την αντισυμβατική τους συμπεριφορά. Αφού στις Συμβάσεις Παραχώρησης ανάμεσα στις Υποχρεώσεις του Παραχωρησιούχου αναφέρεται η υποχρέωση «να χρηματοδοτήσει το Εργο με ίδια και δάνεια κεφάλαια», ενώ ρητά και σαφώς καθορίζεται ότι «ο Παραχωρησιούχος θα είναι υπεύθυνος να διασφαλίζει ότι θα υπάρχει ανά πάσα στιγμή χρηματοδότηση διαθέσιμη για την πλήρη και προσήκουσα εκτέλεση του Εργου».Αποτέλεσμα, διέκοψαν τις εργασίες στα έργα….με τη ‘βούλα’ της τότε κυβέρνησης».
Συνεχίζοντας με το ‘φλέγον’ ζήτημα των διοδίων στο ΒΟΑΚ και ειδικά για την πρόβλεψη είσπραξής τους πριν την ολοκλήρωση του έργου, η Γραμματέας της Κ.Ο. της Νέας Αριστεράς αναφέρθηκε και πάλι στην εμπειρία των προηγούμενων Σ.Π. όπου στη 2η γενιά Σ.Π. δόθηκε στους Παραχωρησιούχους η άμεση (χρονικά) δυνατότητα εκμετάλλευσης, με την είσπραξη διοδίων.
«Αραγε θα προχωρούσαν οι παραχωρησιούχοι στη γενικευμένη αναστολή εργασιών εάν υπήρχε το δέλεαρ της ολοκλήρωσης των έργων, προκειμένου να είναι εισπράττουν το ‘ζεστό’ χρήμα των εσόδων από τα διόδια;
Η διακοπή των εργασιών είχε ως αποτέλεσμα χιλιάδες εργαζόμενοι να απολυθούν. Ενώ οι Παραχωρησιούχοι συνέχιζαν να εισπράττουν πανάκριβα διόδια αναντίστοιχα με το επίπεδο ασφάλειας που προσφέρουν. Είχαν εισπράξει, συνολικά από το ελληνικό Δημόσιο και από τα διόδια, ποσά μεγαλύτερα από το κόστος των έργων που είχαν μέχρι τη διακοπή κατασκευάσει – 4,5 δισ. ευρώ, δηλαδή λίγο κάτω από 60% του συνολικού κόστους των έργων (8 δισ.)»
«Για να επανέλθω στη Σ.Π. του ΒΟΑΚ, προβλέπεται η παύση πληρωμής διοδίων σε δρόμους που δεν προσφέρουν την προβλεπόμενη ασφάλεια; Προβλέπεται η δίκαιη επίλυση υπέρ των κατοίκων για τις περιπτώσεις τοπικών μετακινήσεων, όταν δεν υφίστανται ασφαλείς βοηθητικοί δρόμοι; Οχι βέβαια! Τα παραπάνω, μεταξύ άλλων, θα έπρεπε να συνθέτουν την πολιτική των διοδίων, με βάση τις Αρχές της αναλογικότητας, της διαφάνειας και της μη διάκρισης.
Ολοκληρώνοντας την τοποθέτησή της, η Π. Πέρκα υπογράμμισε τα εξής: «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πρόκειται για μια ακόμη κραυγαλέα ‘λεόντεια’ σύμβαση, σαν τις προηγούμενες που στοίχισαν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ στον καθημαγμένο Ελληνικό λαό. Και η κυβέρνηση της ΝΔ που πανηγυρίζει για τις οικονομικές της επιδόσεις, δεν σκέφτηκε καν να υλοποιήσει τον ΒΟΑΚ ως δημόσιο έργο. Αλλωστε η περιθωριοποίηση έως απόσυρση του δημόσιου τομέα εν γένει, για τη ΝΔ είναι πλέον το απόλυτο δόγμα.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι έχει δημιουργηθεί και σταθεροποιείται ένα καθεστώς, παλιό αλλά με νέα χαρακτηριστικά – στην συγκεκριμένη περίπτωση την απόλυτη συγκέντρωση. Η γενική εικόνα είναι παντού, με παραλλαγές, η ίδια. Είναι προφανές ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μία ‘πολιτική και οικονομική συμφωνία’ με αμοιβαία οφέλη και προφανώς σε βάρος του ελληνικού λαού.
Αυτή η επιλογή είναι θεμελιακή, γιατί είναι ικανή να δημιουργήσει κίνηση στην αγορά και στην αγορά εργασίας – αφού θα έχει αποτελέσματα οικονομικά και στην ανεργία, έστω πρόσκαιρα – χρηματοδοτούμενη εκ νέου από τους πολίτες μέσω φόρων, διοδίων, τελών και δημόσιου προϋπολογισμού ή δανεισμού. Δηλαδή με λίγα λόγια επιχειρείται η αναζωογόνηση της οικονομίας με όρους ‘αυτοκτονίας’;
