Κατά τη συζήτηση στην Διαρκή Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων του νομοσχεδίου του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών “Νέο Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και συμπληρωματικές διατάξεις”, η βουλευτής Νότιου Τομέα Αθηνών Θεανώ Φωτίου ανέφερε, μεταξύ άλλων, τα εξής:
Με το νομοσχέδιο δεν διαμορφώνεται εν τέλει ενιαίο και συνεκτικό νομοθετικό πλαίσιο για το ΠΔΕ που είναι και το ζητούμενο. Αυτό προκύπτει μεταξύ άλλων από τα εξής: (α) Προσθέτετε απλώς έναν ακόμη νόμο στο υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο αυξάνοντας έτσι την πολυπλοκότητά του. (β) Πολλές διατάξεις δεν ισχύουν αυτοτελώς αλλά με την επιφύλαξη υφιστάμενων νόμων ή αποφάσεων. Π.χ. στο άρθρο 5 όπου ορίζεται η έννοια της «δημόσιας επένδυσης» διαβάζουμε: «Δεν αποτελούν δημόσια επένδυση … οι δαπάνες για τη συντήρηση έργων που έχουν ολοκληρωθεί, εκτός αν ορίζεται διαφορετικά στο θεσμικό πλαίσιο των προγραμμάτων ή σε ειδικό θεσμικό πλαίσιο.» Τι ακριβώς σημαίνει αυτό; Ούτε εσείς γνωρίζετε.
Επομένως, συμπεραίνουμε ότι το νομοσχέδιο δημιουργεί ασάφειες και γκρίζες ζώνες στις διαδικασίες του ΠΔΕ που θα δημιουργήσουν ανασφάλεια δικαίου. Δηλαδή κανείς δεν θα γνωρίζει τι ακριβώς ισχύει. Θεωρώ ότι αυτή είναι η στόχευσή σας. Η δημιουργία γκρίζων ζωνών ώστε να μπορέσετε να διαχειριστείτε αδιαφανώς τα δεκάδες δις πόρων που είναι διαθέσιμα για το ΠΔΕ τα επόμενα χρόνια. Αυτό είναι μείζον αναπτυξιακό έγκλημα. Θα κατασπαταλήσετε μια μεγάλη ευκαιρία της χώρας μας να ανασυγκροτηθεί παραγωγικά μετά τη δεκαετία μνημονίων και ύφεσης που την καταδικάσατε με τη χρεοκοπία του 2009.
Δύο είναι τα βασικότερα προβλήματα της επενδυτικής πολιτικής σας. (α) Η κακή ποιότητα των επενδύσεωνπουδεν γίνονται σε παραγωγικούς τομείς, δεν διευρύνουν την παραγωγική βάση της Ελληνικής οικονομίας . Αντ’ αυτού, αφορούν κυρίως την αγορά υφιστάμενων επιχειρήσεων (δημόσιων ή ιδιωτικών), την αγορά κόκκινων δανείων και το real estate. (β) Παρά την αναιμική αύξηση τα τελευταία χρόνια, οι ελληνικές επενδύσεις εξακολουθούν να υστερούν σημαντικά έναντι των ευρωπαϊκών μ.ο. Πρόκειται για το περίφημο επενδυτικό κενό που καθώς παραμένει μεγάλο υπονομεύει τη σύγκλιση μας προς την υπόλοιπη Ευρώπη.
Το μείζον πρόβλημα όμως είναι η αναπτυξιακή στρατηγική που επί χρόνια ακολουθείτε με απαράμιλλη συστηματικότητα. Δύο είναι τα κεντρικά χαρακτηριστικά της: (α) «Γη και ύδωρ» στους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλουςώστε να παράξουν πλούτο που υποτίθεται θα διαχυθεί κατόπιν στην υπόλοιπη κοινωνία. Και τι δεν τους έχετε δώσει: σκανδαλώδεις φοροαπαλλαγές, αντεργατική νομοθεσία, ιδιωτικοποιήσεις των πάντων, τη μερίδα του λέοντος του ΠΔΕ, θεσμικές επιλογές για επιμέρους ζητήματα όπως πχ οι ΑΠΕ στους μεγάλους ενεργειακούς ομίλους αντί για ενεργειακές κοινότητες ή η κατάχρηση ΣΔΙΤ αντί για δημόσια έργα. (β) Η ιδεοληψία σας ότι τα πάντα θα τα λύσουν οι αγορές και ότι το κράτος δεν μπορεί να διαδραματίσει ουσιώδη αναπτυξιακό ρόλο .
Η στρατηγική αυτή είναι κοινωνικά άδικη διότι τα οφέλη της ανάπτυξης κατανέμονται σε ελάχιστους. Είχαμε υπερπενταπλασιασμό κερδών εισηγμένων εταιρειών από το 2019 σε αντιδιαστολή προς την εξαιρετικά μειωμένη αγοραστική δύναμη μισθών-συντάξεων-προνοιακών επιδομάτων. Είναι όμως και αντιαναπτυξιακή διότι: (α) Εντείνει τις ανισότητες. (β) Εντείνει άλλα προβλήματα, πρωτίστως το δημογραφικό. (γ) Εφόσον δίνετε «γη και ύδωρ» στους οικονομικά ισχυρούς, αυτοί δεν έχουν κανένα κίνητρο να αλλάξουν. Ετσι όμως αναπαράγεται το στρεβλό αναπτυξιακό υπόδειγμα της χώρα μας. Δηλαδή, ο υποτονικός πρωτογενής και δευτερογενής τομέας, το μοντέλο φθηνής εργασίας, η υποεπένδυση σε έρευνα και τεχνολογία.
Αρα δύο είναι οι βασικοί λόγοι που δεν θα ψηφίσουμε επί της αρχής το νομοσχέδιο: (Ι) Δημιουργεί γκρίζες ζώνες ώστε να διαχειριστείτε αδιαφανώς τα δεκάδες δις πόρων για δημόσιες επενδύσεις. (ΙΙ) Προωθεί μια στρατηγική που εκτός από κοινωνικά άδικη είναι και αντιαναπτυξιακή.
Ακολουθεί ολόκληρη η ομιλία:
Σκοπός του ν/σ με βάση το άρθρο 1 είναι να διασφαλίσει την αποτελεσματικότητα και εύρυθμη διαχείρισή του ΠΔΕ, και να επιταχύνει την απορρόφηση των συναφών πόρων. Γι’ αυτό απαιτείται πρωτίστως αυτοτελές και συνεκτικό νομοθετικό πλαίσιο. Η επί της αρχής κριτική μας είναι ότι αποτυγχάνετε σε αυτή την απαίτηση. Δηλαδή με το νομοσχέδιο δεν διαμορφώνεται εν τέλει ενιαίο και συνεκτικό νομοθετικό πλαίσιο που είναι το ζητούμενο. Αυτό προκύπτει κυρίως από 3 πράγματα:
(α) Δεν καταργούνται προηγούμενοι νόμοι για το ΠΔΕ καθώς η πλειοψηφία των διατάξεών τους παραμένουν. Δηλαδή, προσθέτετε απλώς έναν ακόμη νόμο στο υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο αυξάνοντας έτσι την πολυπλοκότητά του.
(β) [και σημαντικότερο] Πολλές διατάξεις δεν ισχύουν αυτοτελώς αλλά: (i) είτε τροποποιούν παλαιότερες διατάξεις, ακόμη και με προσθαφαίρεση φράσεων (ii) είτε ισχύουν με την επιφύλαξη υφιστάμενων νόμων ή αποφάσεων. Πχ, στο άρθρο 5 όπου ορίζεται η έννοια της «δημόσια επένδυσης» διαβάζουμε: «Δεν αποτελούν δημόσια επένδυση … οι δαπάνες για τη συντήρηση έργων που έχουν ολοκληρωθεί, εκτός αν ορίζεται διαφορετικά στο θεσμικό πλαίσιο των προγραμμάτων ή σε ειδικό θεσμικό πλαίσιο.» Τι ακριβώς σημαίνει αυτό; Ούτε εσείς γνωρίζετε. Αλλο παράδειγμα: στο άρθρο 21 για τις έμμεσες πληρωμές, η παράγραφος 3 που αφορά τις διαδικασίες για τα νομικά πρόσωπα δημοσίου τομέα ολοκληρώνεται ως εξής: «Εάν ισχύει ειδικότερο θεσμικό πλαίσιο που καθιστά αδύνατη την εφαρμογή της εν λόγω διαδικασίας, ακολουθείται η διαδικασία πληρωμών της παρ. 2». Ποιο είναι αυτό το «ειδικότερο θεσμικό πλαίσιο»; Ούτε εσείς γνωρίζετε;
(γ) Η ισχύς του νομοσχεδίου δεν αρχίζει από τη δημοσίευσή του, ως είθισται, αλλά στο ακροτελεύτιο άρθρο 62 διαβάζουμε 5 διαφορετικές ημερομηνίες έναρξης ισχύος διαφόρων άρθρων. Για κάμποσα άρθρα η ισχύς τους αρχίζει την 1 Ιανουαρίου όχι του 2025 αλλά του 2026!
Επομένως, συμπεραίνουμε ότι το νομοσχέδιο δημιουργεί ασάφειες και γκρίζες ζώνες στις διαδικασίες του ΠΔΕ που θα υπονομεύσουν τους σκοπούς και θα δημιουργήσουν ανασφάλεια δικαίου. Δηλαδή κανείς δεν θα γνωρίζει τι ακριβώς ισχύει. Θεωρώ ότι αυτή είναι η στόχευσή σας. Η δημιουργία γκρίζων ζωνών ώστε να μπορέσετε να διαχειριστείτε αδιαφανώς τα δεκάδες δις πόρων που είναι διαθέσιμα για το ΠΔΕ τα επόμενα χρόνια. Αυτό είναι μείζον αναπτυξιακό έγκλημα. Θα κατασπαταλήσετε μια μεγάλη ευκαιρία της χώρα μας να ανασυγκροτηθεί παραγωγικά μετά τη δεκαετία μνημονίων και ύφεσης που την καταδικάσατε με τη χρεοκοπία του 2009.
Δυστυχώς υπάρχουν επιμέρους άρθρα που συντείνουν στο παραπάνω γενικό συμπέρασμα. Αναφέρομαι συγκεκριμένα στο άρθρο 48 με το οποίο τροποποιείται το άρθρο 129 του δικού σας νόμου 4635/2019 δίνοντας περισσότερες ή αποκλειστικές αρμοδιότητες στους Υπουργούς. Συγκεντρώνετε δηλαδή στους Υπουργούς κρίσιμες αρμοδιότητες που σήμερα έχουν κατώτερα όργανα διοίκησης. Γιατί το κάνετε αυτό; Μήπως για να διευκολύνετε τα πάσης φύσεως ρουσφέτια; Μήπως για να ελέγξετε αποτελεσματικότερα τη ροή του δημόσιου χρήματος προς τους κομματικούς φίλους σας;
Υπάρχουν τουλάχιστον 3 επιπλέον άρθρα που παρουσιάζουν πρόβλημα.
Είναι το άρθρο 5 για την έννοια της δημόσιας επένδυσης που ρητά αποκλείει από τις δημόσιες επενδύσεις τις δαπάνες για τη «συντήρηση έργων που έχουν ολοκληρωθεί». Το πρόβλημα εδώ είναι ότι δεν φαίνεται να έχετε κάνει καμία πρόβλεψη για την κάλυψη των δαπανών συντήρησης που μέχρι σήμερα καλύπτονταν από το ΠΔΕ. Τούτο προκύπτει και από την έκθεση του ΓΛΚ όπου δεν αναφέρεται ούτε καν σε «ενδεχόμενη» νέα δαπάνη του κρατικού προϋπολογισμού. Τα παραπάνω δείχνουν ότι αδιαφορείτε για τη συντήρηση των δημόσιων υποδομών.
Στο άρθρο 29 προβλέπεται ανά 5-ετία αξιολόγηση του ΠΔΕ από τη Γενική Διεύθυνση Δημοσίων Επενδύσεων και εκπόνηση έκθεσης που θα περιλαμβάνει και προτάσεις βελτίωσης. Η έκθεση αυτή θα δίνεται ανάθεση σε ιδιώτες. Τούτο προκύπτει από την έκθεση του ΓΛΚ όπου διαβάζουμε: «Ενδεχόμενη δαπάνη σε περίπτωση ανάθεσης του έργου της αξιολόγησης της νομοθεσίας για ΑΠΔΕ σε εμπειρογνώμονες με εμπειρία σε ανάλογα θέματα». Τα συμπεράσματα, δικά σας.
Στο άρθρο 60 αυξάνετε τον φετινό προϋπολογισμό του ΠΔΕ κατά 900 εκ. ευρώ. Δύο ερωτήματα: (α) Φτάνουν τα χρήματα αυτά να πληρώσετε τα έργα που έχουν ολοκληρωθεί; Το ρωτάω αυτό διότι μαθαίνω ότι η αγορά, από τις μεγαλύτερες μέχρι της μικρότερες επιχειρήσεις ασφυκτιά διότι καθυστερείτε τις αποπληρωμές. (β) Γιατί κάθε χρόνο φέρνετε συμπληρωματικό προϋπολογισμό για το ΠΔΕ εκατοντάδων εκατομμυρίων; Αυτό δείχνει κυβέρνηση ανίκανη να σχεδιάσει αξιόπιστα τις δημόσιες επενδύσεις . Εσείς το διαφημίζετε ως κάτι το θετικό !!!
Διαφήμιση όμως κάνετε και στην επενδυτική όπως και γενικότερα αναπτυξιακή πολιτική σας. Στη συνέχεια θα εξηγήσω γιατί δεν είναι για θριαμβολογίες η επενδυτική και αναπτυξιακή πολιτική σας, αλλά χρειάζεται κατεπειγόντως στροφή 180 μοιρών, την οποία εσείς προφανώς δεν μπορείτε να κάνετε.
Δύο είναι τα βασικότερα προβλήματα της επενδυτικής πολιτικής σας:
(α) Η κακή ποιότητα των επενδύσεων πουδεν γίνονται σε παραγωγικούς τομείς, δεν διευρύνουν την παραγωγική βάση της Ελληνικής οικονομίας . Αντ’ αυτού, αφορούν κυρίως την αγορά υφιστάμενων επιχειρήσεων (δημόσιων ή ιδιωτικών), την αγορά κόκκινων δανείων και το real estate.
(β) Παρά την αναιμική αύξηση τους τα τελευταία χρόνια, οι ελληνικές επενδύσεις εξακολουθούν να υστερούν σημαντικά έναντι των ευρωπαϊκών μ.ο. Πρόκειται για το περίφημο επενδυτικό κενό που καθώς παραμένει μεγάλο υπονομεύει τη σύγκλιση μας προς την υπόλοιπη Ευρώπη. Το χαμηλό επίπεδο ελληνικών επενδύσεων πιστοποιείται και από το ότι επί χρόνια οι δικές σας προβλέψεις στις εισηγητικές των προϋπολογισμών πέφτουν συστηματικά πολύ έξω. Πιστοποιείται επίσης από τη χαμηλή απορρόφηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης. Κι εννοώ την πραγματική απορρόφηση, δηλαδή τους πόρους που φθάνουν στην αγορά, όχι τις εκταμιεύσεις από την Κομισιόν για τις οποίες θριαμβολογείτε αδιαφορώντας για το τι πραγματικά συμβαίνει.
Ακριβώς επειδή υπάρχουν τα παραπάνω προβλήματα, το εμπορικό έλλειμμα έχει φτάσει στα ύψη των ετών πριν από τη χρεοκοπία του 2009, τότε που επίσης θριαμβολογούσατε για την καλή κατάσταση της οικονομίας.
Το μείζον πρόβλημα όμως είναι η αναπτυξιακή στρατηγική που επί χρόνια ακολουθείτε με απαράμιλλη συστηματικότητα. Δύο είναι τα κεντρικά χαρακτηριστικά της: (α) «Γη και ύδωρ» στους μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους ώστε να παράξουν πλούτο που υποτίθεται θα διαχυθεί κατόπιν στην υπόλοιπη κοινωνία. Και τι δεν τους έχετε δώσει: σκανδαλώδεις φοροαπαλλαγές, αντεργατική νομοθεσία (εξαήμερο, απλήρωτες υπερωρίες, άρνηση ενσωμάτωσης ευρωπαϊκής οδηγίας για τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας), ιδιωτικοποιήσεις των πάντων (ενεργειακές εταιρείες, τράπεζες, υγεία, παιδεία, δημόσια διοίκηση), τη μερίδα του λέοντος από τους χρηματικούς πόρους του ΠΔΕ, θεσμικές επιλογές για επιμέρους ζητήματα όπως πχ οι ΑΠΕ στους μεγάλους ενεργειακούς ομίλους αντί για ενεργειακές κοινότητες ή η κατάχρηση ΣΔΙΤ αντί για δημόσια έργα. (β) Η ιδεοληψία σας ότι τα πάντα θα τα λύσουν οι αγορές και ότι το κράτος δεν μπορεί να διαδραματίσει ουσιώδη αναπτυξιακό ρόλο (εξού και το εκτεταμένο outsoursing).
Η στρατηγική αυτή είναι κοινωνικά άδικη διότι τα οφέλη της ανάπτυξης κατανέμονται σε ελάχιστους (υπερπενταπλασιασμός κερδών εισηγμένων από το 2019 versus σταθερή ή μειωμένη αγοραστική δύναμη μισθών-συντάξεων-προνοιακών επιδομάτων). Είναι όμως και αντιαναπτυξιακή. Για 3 λόγους:
(α) Εντείνει τις ανισότητες που ακόμη και οργανισμοί όπως το ΔΝΤ παραδέχονται ότι είναι αντιαναπτυξιακές.
(β) Εντείνει άλλα προβλήματα της κοινωνίας που επίσης υπονομεύουν τις αναπτυξιακές προοπτικές της χώρα μας. Πρωτίστως, επιδεινώνει το δημογραφικό.
(γ) Εφόσον δίνετε «γη και ύδωρ» στους οικονομικά ισχυρούς, αυτοί δεν έχουν κανένα κίνητρο να αλλάξουν κάτι στον προγραμματισμό τους. Ετσι όμως αναπαράγεται το στρεβλό αναπτυξιακό υπόδειγμα της χώρα μας. Δηλαδή, ο υποτονικός πρωτογενής και δευτερογενής τομέας, το μοντέλο φθηνής εργασίας, η υποεπένδυση σε έρευνα και τεχνολογία.
Αρα δύο είναι οι βασικοί λόγοι που δεν θα ψηφίσουμε επί της αρχής το νομοσχέδιο:
(Ι) Δημιουργεί γκρίζες ζώνες ώστε να μπορέσετε τα επόμενα χρόνια να διαχειριστείτε αδιαφανώς τα δεκάδες δις πόρων για δημόσιες επενδύσεις
(ΙΙ) Προωθεί μια στρατηγική που εκτός από κοινωνικά άδικη είναι και αντιαναπτυξιακή.
