Ο ειδικός αγορητής της κοινοβουλευτικής ομάδας της Νέας Αριστεράς Ευκλείδης Τσακαλώτος, κατά την ομιλία του στην Βουλή αναφορικά με το νομοσχέδιο για την Κεφαλαιαγορά, ρώτησε τον Υπουργό Οικονομικών κ. Πιερρακάκη ποια είναι η άποψή του για την οικονομική πολιτική θέτοντάς του πέντε ερωτήματα, δεδομένου ότι είναι η πρώτη του ομιλία στην Ολομέλεια ως Υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.
Πρώτον κατά πόσο πιστεύει ότι οι στρατιωτικές δαπάνες θα δώσουν αναπτυξιακή ώθηση, αν είναι επενδύσεις που διαχέουν τεχνολογία σε άλλους τομείς της οικονομίας, αν είναι ένας είναι καλός τρόπος για να δοθεί νέα δυναμική στην οικονομία. Η Αριστερά σίγουρα δεν το πιστεύει αυτό.
Δεύτερον κατά πόσο πιστεύει ο κ. Πιερρακάκης ότι τα δημοσιονομικά του κράτους θα πρέπει να τα αντιμετωπίζουμε σαν τα οικονομικά μιας οικογένειας, όπου ξοδεύουμε λιγότερα όταν τα πράγματα δεν πάνε καλά. Γιατί η εμπειρία έχει δείξει ότι αν κατά την περίοδο της ύφεσης ο ιδιωτικός τομέας δαπανά λιγότερο και δαπανήσει λιγότερα και ο δημόσιος τότε η ύφεση εντείνεται. Στα οικονομικά αυτό το ονομάζουμε το παράδοξο της αποταμίευσης (paradox of thrift). Η προσφιλής στάση της κυβέρνησης σε αυτό είναι να μιλάει για λεφτόδεντρα. Και όχι μόνο της κυβέρνησης, γιατί και η Ευρώπη βρήκε εύκολα λεφτά για την αντιμετώπιση της πανδημίας, βρίσκει εύκολα χρήματα για να αυξηθούν οι στρατιωτικές δαπάνες, αλλά δυσκολεύεται να βρει χρήματα όταν πρόκειται για κοινωνικές δαπάνες.
Στο ν/σ η κυβέρνηση φαίνεται να συμμερίζεται την άποψη ότι τα οικονομικά του κράτους είναι σαν αυτά της οικογένειας. Και τα αποτελέσματα της πολιτικής της φαίνονται από το απόθεμα του ιδιωτικού χρέους. Η κυβέρνηση πανηγυρίζει ότι τα χρέη ρυθμίζονται και ταυτόχρονα το χρέος των πολιτών προς την ΑΑΔΕ και τον ΕΦΚΑ αυξάνεται. Οι «εισροές» νέων οφειλών είναι μεγαλύτερες από της «εκροές» παλαιότερων. Η κυβέρνηση, συνέχισε ο κ. Τσακαλώτος, αγνοεί τα μαθήματα από τη μεγάλη ύφεση του 1929, ότι δηλαδή ο μόνος τρόπος για να αντιμετωπιστεί μια τέτοια κρίση είναι να επιμεριστεί το κόστος ανάμεσα στους οφειλέτες, τις τράπεζες και το κράτος. Και η συμμετοχή του κράτους είναι κομβικής σημασίας, γιατί αν δεν συμβάλει το κράτος, το αποτέλεσμα είναι να εντείνονται τα προβλήματα στην οικονομία γενικά, π.χ. με έλλειψη ρευστότητας, αλλά και να μην ενισχύονται τα δημόσια οικονομικά. Και αυτό σχετίζεται και με το νομοσχέδιο για την Κεφαλαιαγορά, αφού όσο δεν βοηθιέται η πραγματική οικονομία δεν πρόκειται να δοθεί απάντηση στις ανησυχίες που αναδείχθηκαν στην ακρόαση φορέων ότι το βασικό πρόβλημα είναι η έλλειψη επενδυτών.
Τρίτον κατά πόσο πιστεύει ο κ. Πιερρακάκης στα trickle-down economics, σύμφωνα με τα οποία η μείωση των φόρων θα φέρει ώθηση στις επενδύσεις οι οποίες θα αυξήσουν την παραγωγικότητα, θα αυξηθούν οι μισθοί και τελικά θα ωφεληθεί ολόκληρη η κοινωνία. Εχει κάποια στοιχεία ότι αυτή η θεωρία δουλεύει; Γιατί ο ίδιος δεν έχει, τόνισε ο κ. Τσακαλώτος. Υπάρχουν κέρδη που δεν γίνονται επενδύσεις. Η δεν γίνονται παραγωγικές επενδύσεις. Σε αυτό η κυβέρνηση μας λέει ότι οι ξένες επενδύσεις στην Ελλάδα αυξάνονται, όμως αν δει κανείς τα νούμερα μεγάλο μερίδιο είναι σε ακίνητα ή σε αγορά κόκκινων δανείων, δεν έχουμε δηλαδή παραγωγή νέας αξίας, αλλά μεταφορά αξίας σε ιδιωτικές επιχειρήσεις. Αν ο κ. Πιερρακάκης πιστεύει στα trickle-down economics τότε πως εξηγεί τις ανισότητες διεθνώς και την πολιτική αστάθεια με φαινόμενα όπως ο Τζόνσον, ο Τραμπ και η Μελόνι; Πάντως το νομοσχέδιο φαίνεται να είναι πιστό στην trickle-down λογική γιατί, ενώ η φορολογία στους τόκους καταθέσεων είναι 15%, μειώνεται στο 5% στους τόκους εταιρικών ομολόγων και διατηρείται στα μερίσματα στο 5%. Και συνεχίζεται αυτή η λογική με την αντιμετώπιση της προσωπικής διαφοράς των δημοσίων υπαλλήλων όπου τίθεται ένα αυθαίρετο όριο για το ποσό που δεν συμψηφίζεται με τις αυξήσεις των μισθών, 300 ευρώ, το οποίο δεν έχει καμία ουσιαστική δικαιολογητική βάση εκτός από τη θέση ότι δεν υπάρχουν χρήματα για τους υπαλλήλους δημοσίου τομέα.
Το τέταρτο και το πέμπτο ερώτημα αφορούν το ρόλο του κράτους.
Το τέταρτο ερώτημα αφορά τις υπεργολαβίες του δημόσιου τομέα. Η κυβέρνηση έχει αναθέσει τμήμα του παρόντος νομοσχεδίου σε ιδιωτική εταιρεία, ενώ ταυτόχρονα μέσα στο νομοσχέδιο προβλέπει υπεργολαβία ιδιωτών για υπηρεσίες υποστήριξης σχετικά με την είσπραξη οφειλών του ΕΦΚΑ, εγείροντας ζητήματα ασφάλειας των προσωπικών δεδομένων των ασφαλισμένων. Και σε αυτό έχει κάνει κριτική η Μαριάννα Μαζουκάτο στο βιβλίο της «The Big Con», λέγοντας ότι αυτή η στρατηγική οδηγεί στη μωροποίηση του κράτους. Αναφερόμενος στο συγκεκριμένο βιβλίο ο κ. Πιερρακάκης κατά τη διάρκεια της τοποθέτησής στην επιτροπή οικονομικών υποθέσεων είπε ότι «έχει να κάνει με το πως ανατίθενται σε συγκεκριμένες εταιρείες συγκεκριμένα πρότζεκτς και αναφέρει το συγκεκριμένο βιβλίο κάποιες λανθασμένες αναθέσεις». Μάλλον, συνέχισε ο κ. Τσακαλώτος, ο κ. Πιερρακάκης δεν έχει διαβάσει το βιβλίο της κ. Μαζουκάτο, γιατί το βιβλίο δεν λέει αυτό. Αντιθέτως μιλάει για μια μακρά περίοδο 30 ετών, όπου το κράτος κάνει αναθέσεις. Αποτέλεσμα είναι η μωροποίηση του κράτους που πλέον έχει υπαλλήλους που δεν έχουν τις ικανότητες, την κατάρτιση και την ισχύ να διαπραγματευτούν με τον ιδιωτικό τομέα. Και η απάντηση του κ. Πιερρακάκη είναι ότι κακώς γίνεται κριτική στην κυβέρνηση για τις υπεργολαβίες, αφού και ο κ. Δραγασάκης το ίδιο έκανε. Η απάντηση δηλαδή στο επιχείρημα ότι πρέπει να σταματήσει να κάνει το κράτος αυτό είναι ότι το έκαναν και άλλοι στο παρελθόν. Από τη μια η κυβέρνηση αποδυναμώνει το κράτος, και από την άλλη μιλάει για την ανάγκη να επιβλέπει το κράτος μέσω της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς – της οποίας οι αρμοδιότητες αυξάνονται – χωρίς να γίνεται τίποτα και για τη στελέχωση αλλά και για τις αμοιβές των υπαλλήλων.
Συνεχίζοντας ο κ. Τσακαλώτος ανέφερε ότι στην ομιλία του κ. Πιερρακάκης έκανε έναν αντιπερισπασμό και αναφέρθηκε σε ένα άλλο βιβλίο της κ. Μαζουκάτο – το «Mission Economy» – λέγοντας ότι η ΝΔ το έχει υιοθετήσει αυτό το βιβλίο κατά την αντιμετώπιση της πανδημίας, φέρνοντας στο ίδιο τραπέζι το δημόσιο, τους ιδιώτες, την τοπική αυτοδιοίκηση.
Το πέμπτο ερώτημα δηλαδή είναι αν η κυβέρνηση ασπάζεται τα τρία σημεία που διατρέχουν όλα τα βιβλία της κ. Μαζουκάτο:
- Το κράτος δημιουργεί αξία παρόλο που έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια έχει μειωθεί καθώς επικράτησε η άποψη ότι το κράτος δεν πρέπει να εμπλέκεται στην παραγωγική διαδικασία
- Τα οφέλη αυτού του ρόλου του κράτους δεν έχουν αναγνωριστεί ακόμη, ενώ η σχέση μεταξύ κράτους και ιδιωτικού τομέα είναι μονόπλευρη. Η Mazzucato δεν ασπάζεται την αντίληψη ότι το κράτος θα πρέπει να «διευκολύνει» τον ιδιωτικό τομέα ή να «καλύπτει κάποιο κενό» που αφήνει εκείνος. Αυτή η «φιλική προς τις επιχειρήσεις» προσέγγιση απλώς συντηρεί την ανισορροπία στη σχέση και οδηγεί στο φαινόμενο της κοινωνικοποίησης των ζημιών και της ιδιοποίησης των κερδών του ιδιωτικού τομέα.
- Η κρατική υποστήριξη προς τον ιδιωτικό τομέα θα πρέπει να παρέχεται μόνο με όρους. Εξάλλου, όπως τόνισε ο κ. Τσακαλώτος, ο ίδιος έχει πει επανειλημμένα στην κυβέρνηση ότι δεν πρέπει να δίνει διευκολύνσεις στον ιδιωτικό τομέα χωρίς ανταλλάγματα.
- Το πρόβλημα στην εποχή του νεοφιλελευθερισμού δεν είναι μόνο ότι το κράτος έχει «μωροποιηθεί» αλλά και ότι παρατηρήθηκε μια απροθυμία να χρησιμοποιηθούν τα εργαλεία του – δημόσια υποστήριξη, δημόσιες προμήθειες, κρατικές αναπτυξιακές τράπεζες, κλπ
Συνοψίζοντας ο κ. Τσακαλώτος είπε ότι έθεσε τα παραπάνω πέντε ερωτήματα στον Υπουργό Οικονομικών για να μάθει πως βλέπει τα προβλήματα ο κ. Πιερρακάκης, ποιες είναι οι προτεραιότητες, ποια εργαλεία θα χρησιμοποιήσει.
Κλείνοντας αναφέρθηκε στο επιχείρημα της κυβέρνησης ότι η ίδια είναι ανοιχτή στις προτάσεις. Ομως όπως είχαν επισημάνει οι Χορκχάιμερ και Αντόρνο, το κυρίαρχο στοιχείο της ιδεολογίας της άρχουσας τάξης, είναι να βάζει το κόσμο να κάνει προτάσεις προσπαθώντας να υποβαθμίσει το πλαίσιο, τους κανόνες και τους περιορισμούς μέσα στο οποίο λειτουργούν. Η Αριστερά κάνει προτάσεις αλλά αμφισβητεί και το πλαίσιο που λειτουργεί η οικονομία. Αλλά από που προκύπτει ότι ο ρόλος του κράτους είναι να βοηθάει τον ιδιωτικό τομέα χωρίς να επιβάλλει κατεύθυνση, ότι τα λεφτόδεντρα είναι μέρος της συζήτησης για τις κοινωνικές δαπάνες αλλά όχι για τις στρατιωτικές ή για άλλα ζητήματα που συμφέρουν τον ιδιωτικό τομέα, ότι το κράτος δεν πρέπει να έχει αποστολές για την αντιμετώπιση της ερήμωσης της χώρας και της κλιματικής κρίσης;
Η Νέα Αριστερά, είπε ο κ. Τσακαλώτος κλείνοντας, θα κάνει και προτάσεις αλλά θα αμφισβητεί και το πλαίσιο. Και θα καταθέτει και προτάσεις που θα προκύπτουν από ένα εναλλακτικό πλαίσιο.
